සීල සමාදානය හා එහි අනුසස්

ශ්‍රී ලංකා බෞද්ධ හා පාලි විශ්ව විද්‍යාලයේ
බෞද්ධ සංස්කෘතිය අධ්‍යයනාංශයේ
කථිකාචාර්ය ආචාර්ය
පනහඩුවේ යසස්සි හිමි

සීලය යනු කුමක්ද?

බුදුදහම පර්යාප්ති, ප්‍රතිපත්ති හා ප්‍රතිවේද වශයෙන් ත්‍රිවිධ ශාසනයකින් යුක්තය. මෙහිදී ප්‍රතිවේද සාසනය යනුවෙන් දක්වන්නේ සෝවාන් ආදි මාර්ගඵලවලින් යුතු නිර්වාණයයි. එය නවලෝකෝත්තර ශ්‍රී සද්ධර්මය ලෙසින් ව්‍යාවහාර කරනු ලබයි. මෙහි විශේෂත්වය වන්නේ බුදු,පසේබුදු , මහරහත් යන ත්‍රිවිධ මාර්ගයෙන්ම නිර්වාණය ප්‍රතිවේද කළ හැකි වීමයි. දෙවියන්, බඹුන් මැරුන් සහිත ලෝක සත්ත්වයන්ගේ හිත සුව පිණිස බුදුරජාණන් වහන්සේ වදාළ සූත්‍ර ධර්ම පර්යාප්ති සාසනයයි. නිර්වාණ ප්‍රාප්තිය සඳහා හික්මිය යුතු අධිසීල, අධිචිත්ත, අධිපඤ්ඤා, ධූතාංග සහ ආචර සීල සංවර සම්පත්තිය ප්‍රතිපත්ති සාසනයයි. පර්යාප්තියෙන් ප්‍රතිපත්තියත්, ප්‍රතිපත්තියෙන් ප්‍රතිවේදයත් සිදුවේ. කිසියම් කලෙක ප්‍රතිපත්තිය නැති වී යයිද එවිට සෙසු සාසනද්වය අතුරුදන් වේ. එබැවින් ප්‍රතිපත්තිය මත පදනම් වූ සීලය ඉතා වැදගත් අංගයක් ලෙස සඳහන් කළ හැකිය.

ප්‍රතිපත්ති ශාසනයෙහි පදනම විනයයි.විනයෝ නාම සාසනස්ස ආයු යනුවෙන් සමන්ත පාසාදිකාවෙහි ඒ බව සඳහන් වෙයි. විනය හික්මීම ලබාදෙයි. සීලයෙහි පරමාර්ථය ද හෙවත් හික්මීම පුද්ගලයා තුළ ඇති කිරීමයි. එබැවින් විනය යනු සීලයට අධිවචනයක් ලෙසද දැක්විය හැකිය.

මෙහිදී සීලය යනු කුමක්ද? යන්න පිළිබඳ නිර්වචනය කර ගැනීම ඉතා වැදගත් වේ. ප්‍රාණඝාතාදියෙන් වැළකෙන්නාහුගේ හෝ වත් පිළිවෙත් පුරන්නාහුගේ චේතනාදී ධර්මයෝ සීලය යයි පටිසම්භිදාමග්ගයෙහි සඳහන් වෙයි. විසුද්ධිමග්ගයෙහි චේතනා සීලය, චෛතසික සීලය, සංවර සීලය, අවීතික්කම සීලය, යනුවෙන් සීලයට අර්ථ විවරණ සපයා ඇත. චේතනා සීලය නම් ප්‍රාණඝාතාදියෙන් වැළකෙන්නාහුගේ හෝ වත් පිළිවෙත් පුරන්නාහුගේ චේතනාවන්ය. තවද චේතනා සීලය නම් ප්‍රාණඝාතාදිය අත් හරින්නහුගේ සප්ත කර්මපථ චේතනාය, චෛතසික සීලය නම් ප්‍රාණඝාතාදියෙන් වැළකෙන්නහුගේ විරති චෛතසිකයයි.අභිධ්‍යාව අතහැර පහ වු අභිධ්‍යාවෙන් යුතු වූ සිතින් වාසය කිරීමයි. සංවර සීලය යනු ප්‍රාතිමෝක්ෂ සංවරය, සති සංවරය, ඥාන සංවරය, ක්ෂාන්ති සංවරය හා වීර්යය, සංවරය යන පංචවිධ ආකාරයෙන් සංවර වීමයි. ප්‍රාණවධය ආදි දුශ්චරිත සමාදාන විරති, සමුච්ඡේද විරති වශයෙන් පුද්ගලයාගේ හෝ කුදු මහත් වත් පිළිවෙත් පුරන්නහුගේ සිතේ පිරිසුදු බව හෙවත් කෙලෙස් රහිතව ඇති කුශල චේතනාවේ ද සීලය වශයෙන් හඳුන්වනු ලැබේ.

කවර අර්ථයකින් සීල නම් වේද?

සීලය කුමන අර්ථයකින් යෙදෙන්නේ ද යන්න විමසීම ද මෙහිලා වැදගත් කරුණකි. ශීලනාර්ථයෙන් ශීල නම් වේ (සීලනට්ඨෙන සීලං) ශීලය යනු කාය කර්ම ආදීන්ගේ සුසිල්වත් බව හෙවත් නොවිසිරුණු බව යන අර්ථ ගම්‍ය වේ. කය, වචනය , හා සිත යන තිදොරින් සිදුවන අකුසල්වලින් වෙන්ව පවත්නා සුසීලභාවය සහ නාම රූප,අරූප ,ලෝකෝත්තර යන කුසලයන්ට මූලාධාර වන්නේය යන අර්ථයෙන් ශීලයයි කියනු ලැබේ’. කාය කර්මාදියේ පිරිසුදුකම හා කුශල කර්මයන්ට පිහිටවන බව ශීලයෙහි ලක්ෂණයයි. පව්කිරීම පිළිබඳ ඇතිවන විලි බිය දෙක ශීලයෙහි ආසන්න කාරණයයි.

සීලයෙහි ප්‍රභේද

විසුද්ධී මග්ගයේදි සීලය විවිධාකාරයෙන් වර්ගීකරණයන්ට ලක් කර ඇත. තමාගේ හීලෑවීම යන අර්ථයෙන් සීලය එක් වැදෑරුම්ය. චාරිත්‍ර සීලය හා වාරිත්‍ර සීලය වශයෙන් සීලය දෙවැදෑරුම්ය. ආදි බ්‍රහ්මචරියක සීල හා ආභිසමාචාරික සීල වශයෙන් ද, විරති සීල අවිරති සීල වශයෙන් ද නිස්සිත සීල හා අනිස්සිත සීල වශයෙන් ද කාල පරියන්ත සීල හා ආපාණකෝටික සීල වශයෙන් ද සපරියන්ත සීල හා අපරියන්ත සීල වශයෙන් ද ලෞකික සීලය හා ලෝකෝත්තර සීලය වශයෙන් ද සීලය දෙවැදෑරුම් ය. හීන, මධ්‍යම හා ප්‍රණීත වශයෙන් සීලය තෙවැදෑරුම්ය. අත්තාධිපතෙය්‍ය සීල, ලෝකාධිපතෙය්‍ය සීල හා ධම්මාධිපතෙය්‍ය සීල වශයෙන් ද පරාමට්ඨසීල, අපරාමට්ඨසීල හා පටිප්පස්සමද්ධි සීල වශයෙන් ද විසුද්ධ සීල, අවිසුද්ධ සීල හා වේමතික සීල වශයෙන් ද සේක සීල අසේක සීල හා සේක අසේක සීල වශයෙන් ද සීලය ත්‍රිවිධාකාරය. හානභාගිය සීල, ඨිතිභාගිය සීල, විසේසභාගිය සීල හා නිබ්බේධභාගිය සීල වශයෙන් සිව් වැදෑරුම්ය. මීට අමතරව භික්ෂූ සීල, භික්ෂුණී සීල, අනුපසම්පන්න සීල හා ගහට්ඨ සීල වශයෙන් ද පකති සීල, අචාර සීල, ධම්මතා සීල හා පුබ්බහේතුක සීල වශයෙන් ද පාතිමෝක්ෂ සංවර සීලය, ඉන්ද්‍රිය සංවර සීලය ,ආජීව පාරිශුද්ධ සීලය, ප්‍රත්‍ය සන්නිශි‍්‍රත සීලය වශයෙන් ද සිව් වැදෑරුම්ය. පරියන්තපාරිසුද්ධි සීලය අපරියන්තපාරිශුද්ධි සීලය, පරිපුණ්ණපාරිශුද්ධි සීලය, අපරාමට්ඨපාරිසුද්ධි සීලය, පටිප්පස්සද්ධිපාරිශුද්ධි සීලය වශයෙන් සීලය පස් වැදෑරුම්ය.

සමස්තයක් ලෙස ගත්කළ සීලය දෙවදෑරුම්ය. එනම් ගෘහස්ථ සීලය හා පබ්බජිත සීලය වශයෙනි. ගෘහස්ථ සීලය යනු ගෘහ ජීවිතයක් ගත කරන ගිහියා විසින් සමාදන් වන සීලයයි. පංච සීලය බ්‍රහ්මචරිය පඤ්ච සීලය,උපෝෂථ අෂ්ඨාංග සීලය,ආජීව අෂ්ටමක සීලය හා ගිහි දස සීලය යනු ගෘහස්ථයන් නිතර සමාදන් වන සීලමය ප්‍රතිපදාව වන අතර එය චාරිත්‍ර සීලයට අයත් වේ. භික්ෂු භික්ෂුණී යන පැවිද්දන් සමාදන් වන සීලය සාමණේර දස සීලය,උපසම්පදා සීලය ආදි වශයෙන් දැක්වේ. ඒ අනුව පංචසීලය, අෂ්ටාංගසීලය, දස සීලය ආදි සියලුම සීලයන්ට වඩා චතුපාරිශුද්ධි සීලය උසස් වන බැවින් අධිසීලය වශයෙන් හදුන්වනු ලැබේ. මෙසේ සතර සංවර සීලයෙන් යුතුව අධිසීලයට පත්වීම උපසම්පදාව වශයෙන් පැහැදිලි කළ හැකිය.

සිල් රැකිය යුතු ආකාරය

සීලය ආරක්ෂා කළ යුතු ආකාරය ද පෙළ දහමෙහි පැහැදිලිව සඳහන් වේ. මහාවග්ග පාලියේ එන පහත ගාථාවෙන් ඉහත කරුණ අර්ථවත් වෙයි.

යො ගවං න විජානාති
නසො රක්ඛති ගොගණං
එවං සීල අජානන්තො
කිං සො රක්ඛෙය්‍යං සංවරං

යම් ගොපල්ලෙක් තමා රකින ගවරැලේ ගවයන් නොහඳුනන්නේ නම් ඔහු ගවරැල රැකීමට සමත් නොවන්නේය. ඔහුගේ ගවරැල ක්‍රමයෙන් පිරිහී යන්නේය. එමෙන්ම සීලය හරිහැටි නොදත් භික්ෂුවට උපසම්පදා සීලය රැකීම අපහසුය. මෙයින් අදහස් කරන්නේ සෑම අයෙක්ම තමාට අයත් සීලය පිළිබඳ මනා අවබෝධයක් පැවතිය යුතුය යන්නයි.

තවදුරටත් සීලය ආරක්ෂා කළ යුතු ආකාරය විස්තර කිරීමේදී ජීවිත පරිත්‍යාගයෙන් බිජුවට රකිනා කිරල් දෙණක් සේ ද, ජීවිත පරිත්‍යාගයෙන් වල්ගය රකිනා සෙමෙර මුවකු සේ ද, ජීවිත පරිත්‍යාගයෙන් සිය එකම පුත්‍රයා රකිනා මවක සේද, එක් ඇසක් ඇත්තෙකු එය රකින්නේ යම් සේ ද, ඒ අයුරින් සීලය ද ආරක්ෂා කළ යුතුය. සිල් රකින පුද්ගලයකු එම අවස්ථාවේදී මරණයට පත් වුවහොත් දෙව් ලොව උපදින බව බෞද්ධ සාහිත්‍යයෙහි සඳහන් වෙයි.

කිකී ව අණ්ඩං චමරීව වාලධිං – පියං ව පුත්තං නයනං ව රක්කං
තථෙව සීලං අනුරක්ඛමානකා – සුපේසලා හොථ සදා සගාරවා ති (විසුද්ධිමග්ග, සීල නිද්දේසය)

තවද සීලය බිඳ වැටීම සඳහා බලපානු ලබන හේතු සාධක රාශියක් ද පෙළ දහමෙහි සඳහන් වෙයි. ලාභ සත්කාර ලැබීම, කීර්ති, ප්‍රශංසා බහුලවීම, ශරීර හානි, ජීවිත හානි ආදිය නිසා සීලයට හානි සිදුවේ. මෙබඳු හේතු සාධක නිසා හෝ සීලය අපිරිසුදු වීමට ඉඩ නොදී ආරක්ෂා කිරීම තුළින් සීලය බැබළීමට ලක්වේ. මේ නිසා සිල් සමාදන් වූවන් තමා සමාදන් වූ සිල් පද නොකැඩෙන්නට, සිදුරු නොවන්නට හා දුබල නොවන්නට වගබලා ගත යුතුය. සීලය සදමාදන් වූ තැන් පටන්ම සීලයෙන් යුක්ත වුයේ ලෞකික ලෝකෝත්තර නුවණින් යුක්ත වූයේ එකි නුවණ සමඟ පැවැත්තේ මනාකොට සංසිඳුනේ අකුශල ධර්මයන් නැතිකිරීම පිණිස යොදන ලද වීර්යය ඇත්තේ නිවන් පිණිස යොදන ලද සිත් ඇති බැවින් ඒ පුද්ගලයා එතෙරවිය නොහැකි කාම ඕගාදී සතර වැදෑරුම් සංසාර නමැති මහා සැඩ පහර එතෙර කරන්නේ වෙයි. ලොව විද්‍යාමාන සෑම ආගමකම පාහේ කිසියම් වූ හෝ ශික්ෂණ ක්‍රමයක් විද්‍යමාන වේ. ඔවුන් ඒවා විවිධ නම්වලින් හඳුන්වන අතර බුදුදහමේ ශික්ෂණ මාර්ගය සීලය ලෙස අර්ථ ගන්වා ඇත. මේ තුළින් පැහැදිලි වන්නේ සීලය යනු බුදුදහමට පමණක්ම ආවේණික සංකල්පයක් බවයි.

සීලයෙහි අනුසස්

සීලයෙහි අනුසස් පහක් විසුද්ධිමාර්ගයෙහි සඳහන් වෙයි, “පඤ්චිමෙ භික්ඛවෙ ආනිසංසා සීලවතො සීල සම්පදාය කතමේ පඤ්ච ඉධ භික්ඛවෙ සීලවා සීල සම්පන්නො අප්පමාධාධිකරණං මහන්තං භෝගක්ඛන්ධං වුද්ධිං ගච්ඡති...සීල සම්පන්නස්ස කල්‍යාණෝ කිත්තිසද්දො අබ්භුග්ගච්ඡති..යඤ්ඤදෙව පරිසං උපසංකමති, අමංකුභූතො..අසම්මූල්හො කාලං කරොති.. කායස්ස භෙදා පරම්මරණා සුගතිං සග්ගලොකං උප්පජ්ජති...” (විසුද්ධිමග්ගය, සීල නිද්දේශය, සීලානිසංස කථා)

සිල්වත් වූ තැනැත්තා අප්‍රමාදය හේතුවෙන් මෙලොවදීම මහත් වූ භෝග සම්පත් ලබයි.

සීලවන්තයාගේ කල්‍යාණ වූ කීර්ති ඝෝෂාව උසස් ලෙස පැතිරෙයි

සීලවන්තයා ක්ෂත්‍රිය පිරිසක් වෙත හෝ බ්‍රාහ්මණ පිරිසක් කරා හෝ ගෘහපති පිරිසක් වෙත හෝ ශ්‍රමණ පිරිසක් වෙත හෝ යම්කිසි සභාවකට එළඹේ ද විශාරදවම මකු නොවූයේ වෙයි.

සිල්වත් තැනැත්තා සිහි නුමුලාව පහන් සිතින් මරණයට පත්වේ.

සිල්වත් තැනැත්තා කය බිඳීමෙන් මරණින් මතු දෙව්ලොව උපදී

මීට අමතරව සීලයෙහි තවත් අනුසස් රාශියක් ද විසුද්ධි මාර්ගයෙහි සඳහන් වෙයි. සිල් රක්නා භික්ෂුව සබ්‍රහ්මචාරීන්ට පි‍්‍රය මනාප වෙයි. ගරු කටයුතු හා සම්භාවනීය වෙයි. ආශ්‍රවයන් ක්ෂය කිරීමෙන් නිර්වාණාධිගමය ලද හැකි වීම දි සීලයෙහි ආනිසංසයෝය. බුදුදහම අවධාරණය කරන්නේ සාසනයෙහි කුල පුත්‍රයන්ට සීලය හැර වෙනත් පිහිටක් නැත. මේ ලෝකයෙහි සත්ත්වයන්ගේ රාගාදී කෙලෙස් වේද ඒකාන්තයෙන්ම සීල නමැති ජලය ඒවා පිරිසුදු කෙරේ. එම කෙලෙස් පිරිසුදු කිරීමට ගංගා, යමුනා, සරභූ, සරස්වතී. අචිරවති හා මහී යන ගංගාවන්හි ජලය ප්‍රමාණවත් නොවේයැයිද සඳහන් වෙයි. යමෙක් මනාකොට සීලය ආරක්ෂා කරන්නේ නම් අතිශයින් සීතල වූ එම සීලය මේ ලෝකයෙහි සත්ත්වයන්ගේ යම් පරිදාහයක් සන්හිඳුවන්නේ ද ඒ පරිදාහය මේඝ මාරුතයෝ ද නොසන්සිදුවති. හරි චන්දන ද නොසංසිඳවයි. මුක්තාරාරයෝ නොම සන්සිඳුවත්, මාණික්‍යයෝ නොසන්සිඳුවත්, සඳ රැස්හු ද නොම සන්හිඳුවත්. යම් සිල් සුවඳක් යටි සුළඟෙහි හෝ උඩු සුළඟෙහි හමයි ද ඒ සිල් සුවඳ හා සමාන වූ සුවඳක් තවත් නැත. සර්වර්ගයට යාමට හිනිමගක් වැනි වු ද නිර්වාණය නමැති නගරයට පිවිසීමෙහිලා දොරටුවක් වැනි වූ ද සීලය හා සමාන වූවක් ලොව තවත් නැත. සිල් නමැති අබරණින් සැරසුනා වූ යතිරවරු යම් සේ බබලත් ද මෙසේ මිණිමුතුවලින් සැරසුණු රජවරු ද නො බබළති. සීලය හැම කල්හිම සිල්වතුන්ගේ අත්තානුවාදාදි භය හැම අයුරින්ම දුරලයි. කීර්තියත් සතුටත් උපදවයි.