බුදු සමයේ පැනෙන මාරයා

පිටකෝට්ටේ
ශ්‍රී නාගවිහාරාධිපති
මාදුලුවාවේ සෝභිත හිමි

බෞද්ධ සාහිත්‍යයට එක් වූ තවත් නවතම කෘතියෙකි ‘බුදුසමයේ පැනෙන මාරයා’ නම් ග්‍රන්ථය. පෙළෙහි හා අටුවා ග්‍රන්ථයන්හි මාරයා පිළිබඳව දැක්වෙන කරුණු ගෙනහැර දක්වමින් කන්දරපංගුවේ ධම්මසිරි හිමියන් විසින් සම්පාදනය කළ මේ පොතෙහි මාරයා පිළිබඳ සාර්ථක විස්තරයක් ඉදිරිපත් කර තිබේ. බුදු සමයෙහිදී බොහෝ විට මාරයා ගැන සඳහන් වන්නේ පුද්ගලයාගේ විමුක්ති මාර්ගයට අවහිර කරන පාපධර්ම හඳුන්වාදීමේ උපායමාර්ගයක් වශයෙන් යයි කතුහිමියෝ කියති. මෙහි එන විස්තර වලින් මේ බව පැහැදිලි වෙයි. මාරතජ්ජනීය සූත්‍රයට අනුව මුගලන් තෙරණුවෝ තමන් දුසීමාරයාව ඉපිද පාපක්‍රියා කළහෙයින් අනන්ත දුක් වින්ද බවත් එහෙයින් පව් නොකරණ ලෙසත් කීහ. ‘ගින්දර වනාහි මම බාලයා දවාලමි යි’ ඒකාන්තයෙන් නො වෙලා ගන්නේ ය. ඒ බාලයා ම දිලිසෙන ගිනි වැදගෙන දැවෙන්නේ ය. මේ විස්තරය මේ පොතේ සඳහන් වෙයි.

සාටීමත්තිය ථේර වස්තුවේ එම තෙරුන්ට ශ්‍රද්ධාවෙන් සංග්‍රහ කළ දායක පවුලක ශ්‍රද්ධාව නැති වූ ආකාරයත් සැලෙන ශ්‍රද්ධාවත් විස්තරවෙයි. පුහුදුන්ගේ ශ්‍රද්ධාව අස්ථිරය. ඒකාන්තික නො වෙයි. අශ්වයකුගේ පිටමත තැබූ ලබුගෙඩියක් මෙනි, දහයියා ගොඩෙහි හිට වූ කණුවක් වැනි ය. මේ පුවත මෙම කෘතියේ එයි.

මච්චුමාරෝ යන්නට අනුව මරණය ම පුද්ගලත්වයක් ආරෝපණයකර, මාරයා පුද්ගලයෙකු වශයෙන් දක්වා ඇති බව මෙම කෘතියේ සඳහන් වෙයි.

කළුවා, කෙළවර කරන්නා, මුදා නො හරින්නා, ප්‍රමාදවූවන්ගේ ඤාතියා ආදී මාරයාට ව්‍යවහාර වන වෙනත් වචනයන්ද සවිස්තරව දක්වා තිබේ. තවද මාරයා මහලු බමුණෙකු, ගොවියෙකු, ඇතෙකු, නාගයෙකු ලෙස පැමිණි තැන් සහ හිවලකුට, බිළීබාන්නකුට, මුවවැද්දකුට උපමා කළ අවස්ථා ද මෙහි පෙන්නවා ඇත. ගෘහාභිනිෂ්ක්‍රමණය කළ බෝසතාණන් චතුරංග සමන්නාගත වීර්යෙන් යුක්තව බුදුවී මිස නො නැගිටිමියි යන ස්ථිර අධිෂ්ඨානයෙන් බෝ මැඩ විදුරසුනේ ඉඳ දසමාර සේනාව දස පාරමිතා ආවර්ජනයකර පරාජය කළ අයුරු සඳහන් කරන කතු හිමියෝ එකින් එක පැරදූ ආකාරය පැහැදිලි කරති.

මාරයා ශ්‍රාවක ශ්‍රාවිකාවන් වෙතට පැමිණ කියන ලද කරුණු සහ ශ්‍රාවක ශ්‍රාවිකාවන්ගේ ප්‍රකාශන ද දක්වන මෙහි ඒ හා බැඳුණු දස සංයෝජන, ශ්‍රද්ධා, පඤ්ච නීවරණ, තෘෂ්ණාව, පඤ්චස්කන්ධය ආදිය ද මෙහි විස්තරකර තිබීම ප්‍රයෝජනවත් යයි කිව හැකි ය. වසවර්ති දිව්‍යලෝකයේ බලවත් දෙවියෙකු ;ලස වාසය කරන දේවපුත්තමාරයා පුද්ගලයෙකු වශයෙන් සඳහන් වෙයි. මෙම කෘතිය සම්පාදනයේ දී පාදක කරගත් පොත්වල නම් සහ පිටු අංක දක්වා තිබීම වැදගත් වෙයි. එයින් පාඨකයනට තවත් විස්තර ඒ මුල් පොතක් බැලීමෙන් දැන ගැනීමට මඟ පෙන්නුම් කරයි. මේ අනුව සරල බස් වහරකින් ලියා ඇති ‘බුදුසමයේ පැනෙන මාරයා’ ඵලදායී ග්‍රන්ථයක් යයි කිව හැකි ය.