සසුන් බඹසර

ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර විශ්ව විද්‍යාලයේ
ජ්‍යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය
ආචාර්ය මැදගොඩ අභයතිස්ස හිමි

ඇතැම් කෙනෙක් මහත් වස්තු සම්භාරයකට තණ්හාවෙන් ඇලි සිටිය හැකිය. සුන්දර සුරූපි බිරිඳට ඇලී සිටිය හැකිය. තවත් අයෙක් හරිහැටි ඉදින්න හිටින්නට තරම්වත් තැනක් නොමැතිව හිඟා කන වලං කැබැල්ලට දිරා ගිය වස්ත්‍රයට විරූපි වූ කැහැටු ගැසුණු බිරිඳට තණ්හාවෙන් ඇලී සිටිනවා විය හැකිය. ඇලීමට තණ්හාවට මහ දේවල් අවශ්‍ය වන්නේම නැහැ. එබැවින් කෙනෙක් මහත් වූ හෝ ස්වල්ප වූ හෝ කාමවස්තූන් අත්හැරීම උසස් උතුම් ක්‍රියාවකි.

මෙහි මුල්කොටස ජනවාරි 16 වනදා පත්‍රයේ පළ විය.

ජයසේන රාජකුමාරයාගේ කෙලෙස් වලට යටවූ ස්වභාවය පිළිබඳ බුදුරජාණන් වහන්සේ අචිරවත සාමණේරයන්ට වදාළ අයුරු අපි ගියවර ඉගෙන ගතිමු. එහිදී බුදුරජාණන් වහන්සේ වදාළ ඇතුන් අසුන් ගවයන් දමනය කරන්නන් පිළිබඳ උපමාව ද පර්වතයකට ගොඩවන මිතුරන් දෙදෙනෙකුගේ උපමාව ද උගතිමු. එම උපමා දෙක වදාළ බුදුරජාණන් වහන්සේ අචිරවත හිමියන්ට මෙසේ වදාළහ.

“ඉදින් ගිනිවෙස්න, ජයසේන රාජකුමාරයාට මේ උපමා දෙක ඔබ ප්‍රකාශ කරයි නම් ඔබට ජයසේන රාජකුමාරය පහදින්නේය යන්නත් ප්‍රසන්නව ඔබට සත්කාර කරන්නේය යන්නත් ආශ්චරියයක් නොවේ. “

එවිට සාමණේරයෝ බුදුන් වහන්සේට වදාළේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාරන්නාක් මෙන් කෙසේ නම් තමන් වහන්සේ නැවත නැවත ආශ්චර්යයට සුදුසු වූ පෙර නොඇසූ විරූ මේ උපමා දෙක ජයසේන රාජ කුමාරයාට පවසන්නේ ද? යනුවෙනි. එවිට බුදුන් වහන්සේ තවත් උපමාවක් වදාළ සේක. එය මෙසේය.

ක්ෂත්‍රිය රජකෙනෙක් නාගවනිකයෙකුට කථා කරයි.මෙහි “ නාගවනිකයා” යනු ඇතුන් වසන වනයට යන තැනැත්තාය. මෙසේ ඇතුන් වසන වනයට යන තැනැත්තා අමතන රජු ඔහුට පවසා සිටින්නේ “ සගය, නාගවනිකය, ඔබ රජුගේ ඇතු පිට නැඟී නාග වනයට හෙවත් ඇතුන් වසන වනයට ගොස් කැලයේ සිටින ඇතෙකු සොයා බලා රජුගේ ඇතාගේ බෙල්ලේ බැඳගෙන එම ඇතා රැගෙන එන්න” යනුවෙනි. මොකද? ඒ රජුගේ ඇතා සමග ගොස් ඒ ඇතාගේ බෙල්ලේ අර වනයේ ඇතා බැඳගෙන එන්නේ. ඇතෙකුට ඇතා ළඟට යා හැකි නිසාය. ඉතින් මේ පුද්ගලයා රජුට “ එසේය දේවයන් වහන්ස,” කියා පිළිතුරු දී තම රාජකාරියට පිටත් වෙනවා. වනයේ සිටින අතෙකු සොයා බලා රාජ හස්තියාගේ බෙල්ලේ බඳිනවා. වනයේ ඇතා කෙතරම් වුවත් වනයට ගිජුයි. ලොල් බවින් යුක්තයි. දැන් මේ වනයේ ඇතා දමනය කළ යුතුයි. මිනිසුන්ගේ ඇසුරේ සිටීමට සුදුසු ආකාරයට හොඳීන් දමනය කළ යුතුයි. මේ නිසා රජු මේ ආරණ්‍යයක ඇතා හස්ති දමකයෙකුට හෙවත් ඇතුන් දමනය කරන්නෙකුට භාර දෙයි.

ඇතු දමනය කිරීමට භාරගත් මේ ඇතුන් දමනය කරන්නා මහත් ටැඹක් පොළොවෙහි පිහිටුවයි.ඇතුගේ බෙල්ල එහි බඳියි. ඉන්පසුව මේ පුද්ගලයා ඇතුට නිදොස් වූ කතට සැප වූ පේ‍්‍රමණීය වූ හෘදයාංගම වූ බොහෝ දෙනාට පි‍්‍රය මනාප වූ වචනවලින් කතා කරයි. මෙසේ පි‍්‍රය වචනයෙන් කතා කරන විට ඒ පි‍්‍රය වචන ඇසීමට ඇතා කැමැති වූ විට එයට කන් නතු කළ විට මේ තැනැත්තා ඇතුට තණකොල ආහාරයත් ජලයත් දෙයි. දැන් මේ ඇතාව මිතුරු කරගත් මේ හස්තිදමකයා ඇතුට කුමක් හෝ දෙයක් අතට හෙවත් හොඬයට ගන්නැයි පවසයි.ඇතාගේ අත වන්නේ හොඬයයි. හත්‍ථං අස්ස අත්ථීති හත්ථි” අතක් තිබෙන බැවින් ඔහුට ඇතා යැයි කියයි. ඉන් පසුව ඔසවන්නා පහත් කරන්න යනාදි විධාන කරයි. ඒ විධානවලදි මේ ඇතා කියන අයුරින් කරයි. විධානය පිළිගනියි. කීකරු වෙයි. මේ ආකාරයට කියන දෙය අසන අවවාද පිළිගන්නා තත්ත්වයට ඇතා පත් වූ පසු ඔහුට හොඳ හැටියට කන්සළඹ යොදා වස්ත්‍ර හදවා රජුට ගැලපෙන ඇතෙකු බවට පත් කරයි. ඇතා ද ඉදිරි පා නොසලා පසු පා නොසලා, හිස නොසලවා, කන් නොසලා, නගුට නොසලා, සොඬ නොසලා සංවරව සිටියි. තවද මේ කැලෑ ඇතා නොයෙකුත් දෑ ඉවසමින් රජුට සුදුසු ඇතෙක් බව ට පත්වෙයි. මේ ආකාරයට මේ කැලෑ ඇතා රජුගේ රාජ අංගයක් බවට පත්වේ.

මේ සුන්දර උපමාව වදාළ බුදුරජාණන් වහන්සේ පුද්ගලයෙක් මේ ශාසනය තුළ කෙමෙන් කෙමෙන් හික්මී නිවන කරා ගමන් කරන ආකාරය වදාළ සේක. අර්හත් සම්මා සම්බුද්ධ වූ දෙව් මිනිසුන්හට ශාස්තෘ ‘වූ නව අරහාදි ගුණයෙන් යුත් බුදුරජාණන් වහන්සේ නමක් ලොව පහළ වෙති. උන්වහන්සේ දෙවියන් සහිත වූ මරුන් සහිත වූ බඹුන් සහිත වූ මේ ලෝකයත් මහණ බමුණන් සහිත වූ දෙව්මිනිසුන් සහිත ප්‍රජාවද තමන් වහන්සේම විශිෂ්ට ඥානයෙන් දැන සාක්ෂාත් කොට දේශනා කරන සේක. ඒ තථාගත වූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මුල යහපත් කොට මැද යහපත් කොට අවසානය යහපත් කොට අර්ථ සහිත කොට, බපඤ්ජන සහිත කොට, කේවල පරිපූරණ කොට ධර්මය දේශනා කරන සේක. පිරිසුදු කොට බ්‍රහ්මචර්යය දේශනා කරන සේක.

එසේ තථාගතයන් වහන්සේ විසින් යහපත් අයුරින් දේශනා කරනු ලබන ධර්මය ගෘහපතියෙක් හෝ ගෘහපති පුත්‍රයෙක් හෝ එක්තරා කුලයක උපන් අයෙක් හෝ අසයි. ධර්මය ඇසූ ඒ තැනැත්තා තථාගතයන් වහන්සේ කෙරෙහි ශ්‍රද්ධාව උපදවයි. ශ්‍රද්ධාව ලැබූ ඒ තැනැත්තා ඉන් පසුව මෙසේ කල්පනා කරයි.ගෙදර වාසය කිරීම සම්බාධ සහිතය. රාගාදි කෙලෙසුන්ට මාර්ගයකි. පැවිද්ද එළිමහණක් වැනිය. ඒකාන්තයෙන් පිරිපුන් වූ ඒකාන්තයෙන් පිරිසුදු වූ බඹසර පුරන්නට ගිහිගෙයි වාසය කරන අයහට පහසු නොවේ. ඒ නිසා මම කෙස් රැවුල් කපා දමා කහවත් හැඳ පොරවා ගිහිගෙයින් නික්මුණු අනගාරික පැවිද්දට පත්වනවා නම් මැනවි. මේ ආකාරයට සිතන මේ ශ්‍රද්ධාවන්ත පුද්ගලයා පසු කාලයක් ස්වල්ප වූ හෝ මහත් වූ හෝ භෝග රාශිය හැර දමා (අප්පං වා භෝගක්ඛන්ධං පහාය මහන්තං වා භෝගක්ඛන්ධං පහාය) ස්වල්ප වූ හෝ මහත් වූ හෝ නෑ පිරිවර, ඥාතීන් ද හැර දමයි. කෙස් රැවුල් බහා කහවත් හැඳ පොරවා ගිහිගෙයින් නික්මී අනගාරික පැවිද්දෙක් බවට පත් වෙයි. ආර්ය ශ්‍රාවකයා මෙතෙකින් අභ්‍යවකාශගත වූවෙක් වෙයි.අභවකාශයේ බාධක හැල හැප්පීම් නැත. නිදහස්ය.

මහණකමත් අහසේ දීම පවුරු නැතිවාක් මෙන් නිදහස් තැනකි. සැබැවින්ම පැවිද්ද විශාල සුවයකි. බොහෝ දෙනෙක් සිතා සිටින්නේ නිවසින, ඤාතීන් ගෙන් වෙන්වී බිරිඳක් නැතිව මේ මහ දුකක් විඳීනවා කියාය. නමුත් එය වැරැදිය. ඒ අත්හැරීම මහත් සැපතකි. බදා ගැනීම, රැස් කිරීම ගොඩ ගැසීමම මහත් දුකකි. පැවිද්ද යනු සුවපහසු තැනක් බව අත්දැකීම් ඇත්තෝ දනිති. එය මේ කාමයන්ගේ ගිලුණු එයින් ඉවතට පැමිණීමට තරම් සිහියක්වත් නැති අය නොදනිති. කෙනෙක් පැවිදි වන විට තමන් සතුව ඇති මහත් වු භෝග රාශියක් හෝ භෝග ස්වල්පයක් හෝ මහත් වූ නෑ පිරිවරක් හෝ ස්වල්ප වූ නෑ පිරිවරක් හෝ අත්හැර දමන බව ඉහත සදහන් කෙරුණි.

ඇතැම් කෙනෙක් මහත් වස්තු සම්භාරයකට තණ්හාවෙන් ඇලි සිටිය හැකිය. සුන්දර සුරූපි බිරිඳට ඇලී සිටිය හැකිය. තවත් අයෙක් හරිහැටි ඉදින්න හිටින්නට තරම්වත් තැනක් නොමැතිව හිඟා කන වලං කැබැල්ලට දිරා ගිය වස්ත්‍රයට විරූපි වූ කැහැටු ගැසුණු බිරිඳට තණ්හාවෙන් ඇලී සිටිනවා විය හැකිය.ඇලීමට තණ්හාවට මහදේවල් අවශ්‍ය වන්නේම නැහැ. එබැවින් කෙනෙක් මහත් වූ හෝ ස්වල්ප වූ හෝ කාමවස්තූන් අත්හැරීම උසස් උතුම් ක්‍රියාවකි. බොහෝ දෙනෙකුට කළ නොහැකි දෙයකි.කෙසේ හෝ ගිහිගෙය නිවන සඳහා වූ පිළිවෙත් පිරීමට සම්බාධ සහිත තැනක් වන අතර පැවිද්ද ඊට හොඳ හැටි අවකාශ ඇති තැනක් වේ. ඒ බව බෝසතාණන් වහන්සේ ගිහිගෙය හැර පැවිදි වීමෙන් පැහැදිලි වේ. “පබ්බජ්ජා සූත්‍රයේ “ සඳහන් වන පහත ගාථාවෙන් ඒ බව පැහැදිලි වේ.

“සම්බාධෝ’ යං ඝරාවසෝ
රජස්සායත නං ඉති
අබ්භෝකාසෝව පබ්බජ්ජා
ඉති දිස්වාන පබ්බජි”

මේ ගිහිගෙයි වාසය (කුසල ක්‍රියාවට) සම්බාධ වේ. රාගාදී කෙලෙසුන්හට ඉපදීමට හේතුවන තැනකි යනුවෙන් පැවිද්ද අභ්‍යවකාශයක් මෙනි යනුවෙන්ද පැවිදි වූහ.

මේ අනුව මේ උතුම් පැවිද්ද නුවණැත්තන් විසින් ප්‍රශංසා කරන උතුම් උසස් තත්ත්වයක් බව සඳහන් කළ යුතුය.

මෙහි ඉතිරි කොටස ලබන කලාපය හා බැදේ

සටහන
හසන්ත වාසනා සමරසිංහ