තමන් හිසට තම අතමය සෙවණැල්ල

ශාස්ත්‍රපති
ගලගෙදර රතනවංස හිමි

" සත්වයා උපදින, මැරෙන ස්වභාවය නැවත නැවත සිදු වේ. ඒ අතර අනන්ත අප්‍රමාණ දුක් ජීවිතයට එකතු වෙයි. රාග, ද්වේශ, මෝහ, ව්‍යාදී, ජරා, මරණ ශෝක, පරිදේව, දුක්ඛ, දෝමනස්ස , උපායාස යනාදී එකොළොස් ගින්නකින් සත්වයා පිච්චි පිච්චී , දැවි – දැවී සිටින්නේ ය. මේ බව දන්නෝ එයින් මිදීමට මඟ පාදා ගන්නා අතර, අනුවණයෝ තව තවත් සසර දැවි දැවී මිය යමින් උපදිති."

ජීවිතයේ අනිත්‍යතාවය අවබෝධ කර ගන්නට බැරි බොහෝ දෙනෙක් ලෞකික වශයෙන් විඳින සැප සම්පත් හැර යෑමට අපොහොසත් වෙති. උපතේ පටන් මරණය දක්වාම අනිත්‍ය සිද්ධාන්තය මත ගමන් කළ ද ඒ පිළිබඳව අනවබෝධය හේතුවෙන් සත්වයා තව තවත් කම් සැප පසු පස ම හඹා යති. ඇස, කන, නාසය, දිව, ශරීරය යන ඉන්ද්‍රියන්වලට ගැටෙන රූප, ශබ්ද, ගන්ධ, රස, ස්පර්ශ හරහා සත්වයා භෞතික ලෝකය ගොඩනඟා ගනී. එහි නිමග්න ව මොහොතක් ගානේ කාම ලෝකය තුළ කිරුළු පැළඳීමට වෙහෙසෙති. ස:නි:බ්‍රාහ්මණ සංයුක්තයේ උදය සූත්‍රය තුළ පැහැදිලි වන ආකාරයට එතුළින් සත්වයා නැවත නැවත දුකට ම පත් වෙති.

පුනප්පුනං ඛීරනිකා දුහන්ති – පුනප්පුනං වච්ඡො උපෙති මාතරං

පුනප්පුනං කිලමති ළුන්දතීච – පුනප්පුනං ගම්භමුපෙති මන්දො

කිරි දොවන්නෝ නැවත නැවත දොවති. වසු පැටවා නැවත නැවත මව වෙත එළඹෙයි. මේ ආකාරයෙන් සත්වයෝ නැවත නැවත වෙහෙස ලබති. කම්පා වෙති. බාලයා (මෝඩයා) නැවත නැවත මව්කුසට පැමිණෙයි.

පුනප්පුනං ජායති මීයති ච– පුනප්පුනං සීවථිකං හරන්ති

මග්ගඤ්ච ලද්ධා අපුනබ්භවාය – න පුනප්පුනං ජායති භුරිපඤ්ඤෝ

නැවත නැවත උපදියි. නැවත නැවත මියයයි. නැවත නැවත සොහොනට ගෙන යති. නිවන් ලැබූ නුවණැත්තා නැවත නැවත නූපදී.

ඉහත ගාථා ද්වයෙන් පැහැදිලි වන්නේ ජීවිතයේ සැබෑ අර්ථය යි. වර්තමානය තුළ වසන්නන් හරියට යන්ත්‍ර සේ දිවි රැකුමට වෙහෙසෙති. ක්ලාන්ත වෙති. සීමාව ඉක්මවා වස්තු සම්පත් සෙවීමට යෑම තුළ එය දෙගුණ තෙගුණ වශයෙන් සිදු වෙයි. සත්වයා උපදින, මැරෙන ස්වභාවය නැවත නැවත සිදු වේ. ඒ අතර අනන්ත අප්‍රමාණ දුක් ජීවිතයට එකතු වෙයි. රාග, ද්වේශ, මෝහ, ව්‍යාදී, ජරා, මරණ ශෝක, පරිදේව, දුක්ඛ, දෝමනස්ස , උපායාස යනාදී එකොළොස් ගින්නකින් සත්වයා පිච්චි පිච්චී , දැවි – දැවී සිටින්නේ ය. මේ බව දන්නෝ එයින් මිදීමට මඟ පාදා ගන්නා අතර, අනුවණයෝ තව තවත් සසර දැවි දැවී මිය යමින් උපදිති.

අප මහ බෝසතාණෝ අත්හැරීම සසර පාරමිතාවක් වශයෙන් සම්පූර්ණ කළහ. බුදු වීමට පෙර ආත්ම දෙස බැලීමේ දී ද ඒ බව මනාව පිළිබිඹු වේ.

බුදුරදුන් පෙරුම්දම් පුරන සමයෙහි එක් භවයක වේදේහ රාජ්‍යයෙහි මියුලු නුවර මඛාදේව රජු වශයෙන් පෙනී සිටියේ ය. කෙස් කපන කරණවෑමියාට තමාගේ හිසෙහි පැසුණු හිස කෙසක් දුටුවොතින් දන්වන ලෙස කලින්ම මතක් කළේ ය. ඒ අනුව දිනක් කරණවෑමියා ඉදුණු කෙස් ගසක් දැක එය ගලවා රජු අතට දුන්නේ ය.

ඒ දැක රජු මහත් සංවේගයට පත් වී නර කෙස් එන තුරුත් කෙලෙස් අත්හළ නොහැකි වී යැයි තමන්ට ම දොස් පවරා ගත්තේ ය. එපමණක් නොව තම රාජ්‍ය පුතුට පවරා රජු මඛාදේව අඹ උයනෙහි මහණදම් පුරන්නට යන බව පැවසී ය. ඒ අවස්ථාවේ දී ඇමතියන් ප්‍රශ්න කරන්නේ මහණ වීම සඳහා යන්නට හේතුව කුමක්ද යන්නයි. එහිදී මඛාදේව රජු දුන් පිළිතුර ඉතා වැදගත් ය. එනම්, මරණය නළලට පැමිණියේ වෙයි. යම දූතයකු බඳු ය. එබැවින් මහණ වෙමි” යනුවෙනි.

අද බොහෝ දෙනා ධනය, නිලය, තත්වය රැකගැනීම වෙනුවෙන් උදේ , හවස කල්පනා කරති. ඒ වෙනුවෙන් තවකෙකුට හිංසා පීඩා කරති. මරණය පෙනි පෙනී වුව ද පංචකාම සම්පත් ම විඳීමට උත්සාහවත් වෙති. මෙම ක්‍රියාකලාපය හරිම සෝචනීය ය. විශේෂයෙන් බෞද්ධයන්ට එය දැඩිව බලපානු ඇත. ධර්මඥානයක් නොමැතිව මෙලොව පරලොව විශ්වාස නොකොට මේ යන ගමන කොයිබට ද?

මඛාදේව රජු රාජ්‍යත්වය අත්හැරීමට තීරණය කළේ එක් කෙස් ගසක් පැසී එය දිටීමෙනි. එතරම් ප්‍රමාද වීම ගැන ද බොහෝ දුක් විය. අද යුගය තුළ ශරීරයේ ස්වභාවික විපර්යාසයන් පවා නොතකා ඒවා ආපස්සට හැරවීමට මොනතරම් කෘත්‍රිම දේවල්, ශල්‍යකර්ම, බේත්හේත්, විලවුන්, ආලේපන භාවිත කරනවාද? ඒ සඳහා මුදල් කොතරම් යොදවනවා ද? කෙස් පැසුණු කළ අද සිදු කරන්නේ අනිත්‍ය සිද්ධාන්තය නොව, කොහොමද මා එය වළක්වා ගන්නේ යන ආකල්පයෙන් බැලීම ය.

තවද පන්සිය පනස් ජාතක පොතෙහි ම 530 වැනි ජාතක කතාව වූ මුගපක්ඛ ජාතකය ද අත් හැරීම සම්බන්ධ ව තරමක් දුරට හෝ වැදගත් වනු ඇත. එහිදී සිදු වන්නේ රජ සැපයට වඩා තපස උතුම් කොට සැලකූ තේමිය කුමරා කොරෙක්, බිහිරෙක්, ගොළුවෙක්, විලසට රංගනයක යෙදී රජ සැපත බාර නොගැනීමට අවස්ථාව සලසා ගැනීමකි. පසුව තේමිය කුමරු රජ සැපතට නුසුදුසු ලෙස සලකා අමු සොහොනට ගෙන යෑමත් එතැනදී තම සබෑ තතු රාජ සේවකයින්ට දැන්වීම හා ඒ බව මව්පියන්ට ද, දන්වන ලෙස ඉල්ලීම් කිරීමත් සිදු වීමෙන් තපසට මඟ පාදා ගැනීමක් එම කතා පුවත තුළින් දක්නට ලැබේ. අද යුගය තුළ සැප සම්පත් , බලතල, තානාන්තර කෙරෙහි ඇලුම් කරන ඒ සඳහා සටන් කරන කාට වුව ද මෙවැනි දහම් කතා වැදගත් නොවෙන්නේ ද?

ඒ අනුව ජීවිතයේ සැබෑ තතු අවබෝධ කර ගැනීම අද අදම කළ යුතුව ඇත. එයට හේතුව ජීවත් වීමේ කාලය ඉතා සීමිත බැවිනි. එයද අවිනිශ්චිත ය. සෑම තැනකින් ම මෙම ශරීර කූඩුව විනාශ වීමේ ප්‍රවණතාව වැඩි ය. අහස උසට මාලිගා හැදුවට, අසීමිත ප්‍රාර්ථනා පොදි බැන්දට ඒවා ක්ෂණයකින් විනාශ වීම ධර්මතාවයයි. “අත්තාහි අත්තනෝ නාථො – කෝහි නාථො පරෝසියා” තමාට පිහිට තමා ම ය. වෙන කෙනෙකුන් පිහිට නොවන්නේ ය. එබැවින් “අත්ථ දීපා විහරථ” තමා තමාටම ප්‍රදීපයක් කොට වසන්න.

මේ ආදි බුදු වදන් සිහියට ගෙන ජීවිතයේ අනිත්‍ය සිද්ධාන්තය භාවනාවක් කොට විසීම තුළින් අත්හැරීම පහසු වන්නේ ය. එතුළින් ලෞකික ජීවිතය සාර්ථක කරගැනීමටත් ලෝකෝත්තර වශයෙන් “නිබ්බානං පරමං සුඛං” පරම සැපත වූ නිවන් මඟ ක්ෂාත් ක්ෂාත් කර ගැනීමටත් හැකි වනු ඇත.