සිත යොමු කළ යුත්තේ කුසලයටය

ශාස්ත්‍රපති,
දොඩම්පහළ ශ්‍රී රාහුල හිමි

බුදුදහම සෑම විටම මුල් තැනක් ලබා දී තිබෙන්නේ දිවි රැක ගැනීමට බව අප පසුගිය කලාපයකින් කතා කළා. එසේ වුවත් දිවි රැක ගැනීමට යැයි පවසා අනෙක් අය පරයා ඔවුන් නසා දමා හෝ දිවි ගෙවීම බුදුදහම අනුමත කරන්නේ නැහැ. බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් පැහැදිලිව පෙන්වා දී තිබෙනවා කිසිදු හේතුවක් මත අප විසින් නොකළ යුතු වෙළෙඳාම් පහක් ඇති බවට.

බෞද්ධයන්ට මේ නොකළ යුතු වෙළෙඳාම් අලුත් දේ නෙමෙයි.

මස් පිණිස සතුන් ඇති කරන්න එපා. මස් මාංශ වෙළෙඳාම් කරන්න එපා. වස විස අලෙවි කරන්න එපා. මත් වතුර අලෙවි කරන්න එපා. අවි ආයුධ වෙළෙඳාම් කරන්න එපා. ආදී වශයෙන් නොකළ යුතු පංච වෙළෙඳාමෙන් වෙන් විය යුතු බවට බුදුරජාණන් වහන්සේ පෙන්වා දෙන්නේ ඒ සියල්ලම අපගේ ලෞකික ලෝකෝත්තර ගමන් දෙකටම බාධා පමුණුවන නිසයි.

නමුත් ලෝකයේ බොහෝ දියුණු රටවල ආර්ථිකය වී ඇත්තේ මේ නොකළ යුතු කර්මාන්තයන් බවත් අපට පෙනෙන්නට තිබෙනවා. ඇතැම් පිරිස් පවසන්නේ බෞද්ධයන් මේ නිසා දුප්පත් වී සිටින බවයි. ඒ කාරණයේ යම් සත්‍යතාවයක් තිබෙන්නට පුළුවන්. නොකළ යුතු මේ වෙළෙඳාම් සියල්ල කරානම් එක් රැයකින් විශාල ධනවතෙක් වීමට පුළුවන්. එක රැයකින් ත්‍රිරෝද රථයක් ගන්න පුළුවන්.

ඌරන් ඇති කර, මස් පිණිස හතර පස් දෙනෙක් වික්කොත් හොඳ ගාණක් හොයා ගන්න පුළුවන්. ගව පට්ටියක් වික්කොත් පොඩි වාහනයක් ගන්න පුළුවන්. කුකුල් කොටුවක් වික්කත් එහෙමයි. එළුවන් රංචුවක් වික්තත් එහෙමයි.

නමුත් එහෙම මස් පිණිස සතුන් අලෙවි කරනවා නම් වාහනය පසු පස අප සඳහන් කරගෙන යා යුතුයි. අත හිත ගවයාගෙන් නැත්නම් අත හිත ඌරාගෙන් එහෙමත් නැත්නම් අත හිත කුකුළාගෙන් යනුවෙන් තමන්ට ඒ සඳහා උපකාරී වූයේ කවුදැයි යන්න. නමුත් බෞද්ධයන් දුප්පත් වී ඇත්තේ ධනයෙන් මිස ගුණ ධර්මවලින් නෙමෙයි. අප මතක තබා ගත යුතු වැදගත්ම කරුණ වන්නේ මේ පංචවිධ වෙළෙඳාමෙන් සිදුවන අකුසලයේ කිසිදු අඩුවක් වන්නේ නැති බවය. මේ නොකළ යුතු වෙළෙඳාම් සිදු කර තමන් විසින්ම එය සාධාරණය කරගත්තාට කිසිදු ඵලයක් නැහැ. මම මේ දේ කරේ අම්ම තාත්තාට යුතුකම් ඉටු කරන්න. අඹු දරුවන් පෝෂණය කරන්න, මගේ පුතා ඉංජිනේරුවරයෙක් කරන්න, නීතිඥවරයෙකු කරන්න යනුවෙන්. මේ කිසිවකින් තමන්ට නිදහසක් ලැබෙන්නේ නැහැ. ඇස්කිමෝවරුන්ට සීල් මත්ස්‍යයන් ආහාරයට ගෙන බෞද්ධයන් ලෙස ජීවත් විය හැකි බව අප පැවසුවේ ඔවුන්ට උපතින්ම උරුම භූමියේ ඔවුන්ට කල හැකි එකම දෙය එය නිසා පමණයි.

බුදුරජාණන් වහන්සේ ජීවමාන කාලයේ සැරියුත් මහ රහතන් වහන්සේට දැන ගන්නට ලැබෙනවා තමන් වහන්සේට දන් හැන්දක් හෝ පිළිගන්වන ලද බ්‍රාහ්මණයෙක් මිය යාමට ආසන්න බව. උන්වහන්සේ බ්‍රාහ්මණයාගේ නිවසට වැඩම කරනවා. උන්වහන්සේ බ්‍රාහ්මණයාගෙන් විමසනවා ‘ඔබ රාජ්‍ය සේවයේ නිරත වුණා නේද’?

‘එහෙමයි ස්වාමිනි, මම රාජ්‍ය සේවයේ නිරත වුණා.’

‘එම සේවා කාලය තුළදී ඔබ වැරැදි කළාද?’

‘එහෙමයි ස්වාමිනි, මම වැරැදි රැසක් කළා. එහෙත් ඒ සියල්ල කළේ රජු නියම කරපු නිසයි’

‘ඊට අමතරව තවත් හේතු තිබුණා?’

‘එහෙමයි ස්වාමිනි, මගේ මව පියා පෝෂණය කරන්න මම වැරැදි කරා, අඹු දරුවන් පෝෂණය කරන්න වැරැදි කළා.’ ‘බමුණ ඔබ හොඳින් ධර්මය ගැන දන්නවා. ඔබ දන්නවාද ඒ වැරැදි කළ අය මරණින් මතු යන්නේ කොතැනටද කියා.’ එහෙමයි ස්වාමිනි, යමපල්ලන් විසින් මා ඇදගෙන යයි’

‘ඔබ විසින් වැරැදි කළේ මව පියා රකින්න යැයි පැවසුවහොත් අඹු දරුවන් රකින්න යැයි පැවැසුවහොත් ඔවුන් ඔබ නිදහස් කරයිද?’

‘නැත ස්වාමිනි, ඔවුන්ට අවශ්‍ය වන්නේ මා කළ වැරැදි පමණයි.’

එසේනම් ඔබම පිළිගන්නවා කිසිවකුට පව්කම් කරන්න අයිතියක් නැති බව, බමුණ, ඔබ මේ විදිහට හිත හදා ගන්න මම අනාර්ය පර්යේෂණයි’ ජීවත්ව සිටින්නට මට මේ දේ කරන්න වුණා. ගිහියෙක් වූ නිසා මට ඒ දේ කරන්න වුණා. මම විවාහ වූ නිසා ඔවුන් රකින වුණා.

ඒ සමඟම උන්වහන්සේ ආර්ය පර්යේෂණය ගැනත් බමුණාගේ අවධානය යොමු කළා. බමුණ ආර්ය පර්යේෂණයේ තමයි අප ගමන් කරන්නේ. ආර්ය පර්යේෂණයේ රැකී රක්ෂා නැහැ. සම්බාධක නැහැ. ආවාහ විවාහ නැහැ.

ඒ ගැන අවධානය යොමු කළ බමුණා මිය යාමෙන් පසුව දිව්‍ය ලෝකයේ උප්පත්තිය ලැබුවා. ඒ සැරියුත් මහ රහතන් වහන්සේගේ මඟ පෙන්වීම නිසයි. මෙයින් අප වටහා ගත යුත්තේ කිසිවකුගේ නියෝග නිසා ඔබට පවු කරන්න, වැරැදි කරන්න අයිතියක් නැති බවයි. නමුත් ඔබ කළ දේට වඩා ඔබ සිදු කළ කුසලකර්ම මත සිත පිහිටුවන්න පුළුවන් නම් ඒ මතින් ඔබට පිහිටක් ලබන්නට පුළුවන්. යහපත තුළ පිහිටා තමන්ට හොඳ ස්ථානයක උප්පත්තිය ලබා ගැනීමට එය ජනක කර්මයක් කර ගැනීමට පුළුවන්. අකුසල කර්ම ඇත්නම් ඒ සියල්ලත් ඔබ පස්සෙන් පැමිණෙනවා. නමුත් ධර්මය යථාර්ථවාදීව නිසි ලෙසින් අවබෝධ කර ගත්තොත් ඒ අකුසලයන් අහෝසි කර්ම බවට පත් කර ගැනීමට ඔබට පුළුවන්. බුදුදහමේ ඇති විශේෂත්වය, හරය වන්නේ එයයි.

ව්‍යාපාරයක් මඟින් විශාල පිරිසකට රැකියා ලැබෙනවා කියා අප පෙර කීවාක් මෙන් සිදු නොකළ යුතු කර්මාන්තයන්ගේ නියැළෙන්න අපට හැකියාවක් නැහැ. කුකුළු ව්‍යාපාර පවත්වාගෙන ගොස් එම අකුසලයන්ගෙන් මිදෙන්න බැහැ. සතුන් බලා ගන්න දහසකට රැකියා ලබා දී එමඟින් ඒ පිරිස්හි දරු පවුල් රැකුනු බව සිතා හෝ එම ව්‍යාපාරයේ නියැළෙන පිරිස් හට රියැදුරු වශයෙන් රැකියා ලබා දී හෝ එමඟින් සෙත සැලසුණු බව සිතා හෝ තමන්ට එම අකුසලයන්ගෙන් මිදෙන්න බැහැ. අකුසලයන්ගෙන් හතෙන් එකක් මෙලොවදීම විපාක දෙන බව ධර්මයේ පැහැදිලිව සඳහන් වනවා.

බුදුරජාණන් වහන්සේගේ දේශනාව වන්නේ තමන් ජීවත් වන තුන් කාලයෙන් එක් කාලයක් හෝ අකුසල කර්මයන්ගෙන් ඈත් විය යුතු බවයි. යම් අයෙක් මෙය වරදවා වටහා ගන්නට පුළුවන්. එසේනම් තමන්ට හැකියාවක් නොමැති කාලයේ සතුන් මරා මාංශ අලෙවි කළාට කමක් නැද්ද? අවි ආයුධ වෙළෙඳාම කමක් නැද්ද? වස විෂ වෙළෙඳාම මඟින් එසේ කිරීමෙන් අකුසලයක් සිදු නොවේද? මිනිසුන් රවටා ඒජන්සිකරුවන් මඟින් ඔවුන් රට රැකියා පිණිස යවා අතරම් කිරීමෙන් තමන්ට අකුසලයක් සිදු නොවේද?

එසේත් නැත්නම් මෙච්චර කාලයක් මම මේ කරන ලද මාංශ වෙළෙඳාම දැන් ඉතින් කුමන හේතුවක් නිසා නවතා දමන්නද? ජීවත් වෙන ඉතිරි කාලයේත් එයම කර කීයක් හෝ සොයා ගන්නවා යන වැරැදි මත බොහෝ අය තුළ තිබෙන්නට පුළුවන්. ඒත් අප කළ යුත්තේ අවසාන කාලයේ නැත්නම් අවසන් මොහොතේ හෝ කුසල පක්ෂයට බර වීමයි. අකුසල පක්ෂයට කිසිසේත් බර නොවී කුසල පක්ෂයට නිරතුරුවම සිත යොමු කරනවා විනා තමන්ගේ සිත රවටමින් කටයුතු කිරීම මඟින් වන්නේ ලෞකික හෝ ලෝකෝත්තර දිවි මඟට බාධාවීම පැමිණීම පමණයි. අවසන් කාලයේ හෝ අවසන් මොහොතේ හෝ තම සිත කුසල කර්ම සඳහා යොදා ගත් මට්ටකුණ්ඩලී හා ජේතවනාරාමය අසල සිටි වුන්දකර්මාර පුත්‍රයා මේ සඳහා හොඳම උදාහරණ ලෙස පෙන්වා දෙන්න පුළුවන්.

සාකච්ඡා කෙළේ,
තාරක වික්‍රමසේකර