සිත පිනායාමෙන්
කය සංසිඳෙනවා
 පොල්ගහවෙල මහමෙව්නා
භාවනා අසපු සංචිතයේ
නිර්මාතෘ සහ අනුශාසක
කිරිබත්ගොඩ
ඤාණානන්ද හිමි
 මිළිඳු රජු සහ නාගසේන මහ රහතන් වහන්සේ සසරේ ප්‍රාර්ථනා මත මුණ ගැසී ධර්ම කතිකාවක
යෙදුණේ ය. රජු සහ මහ රහතන් වහන්සේ විසින් රමණීය උපමා ඇසුරු කරමින් ගැඹුරු ධර්මයන්
විස්තර කරන විට ඔබ කළයුත්තේ එහි අර්ථ වටහාගෙන දහම් කරුණු තේරුම් ගැනීමට
උත්සුකවීමයි. ධර්ම මාර්ගය දියුණු කිරීම පිණිස අපට ප්‍රයෝජනවත් වන්නේ එය යි.
එකවර දෙදෙනෙක් ලෝකයෙහි ඉපදීම
මිළිඳු රජු මෙසේ ද ඇසුවේ ය.
“ස්වාමීනි නාගසේනයන් වහන්ස, යමෙක් මෙහි මැරෙනවා. බ්‍රහ්ම ලෝකයේ උපදිනවා.තව කෙනෙකුත්
මෙහි මැරෙනවා. කාශ්මීරයේ උපදිනවා. එතකොට ඉක්මනින් උපදින්නේ කවුද? කල් අරගෙන
උපදින්නේ කවුද?”
“මහරජාණෙනි, සමාන වේලාවකින් තමයි උපදින්නේ?”
“ස්වාමීනි උපමාවක් වදාළ මැනව“
“මහරජාණෙනි, මේ ගැන ඔබ කුමක් ද සිතන්නේ? කුරුල්ලන් දෙදෙනෙක් අහසේ පියාසරනවා. ඔවුන්
අතුරින් එක් කුරුල්ලෙක් උස ගස් මුදුනක වහනවා. තව කුරුල්ලෙක් කුඩා ගසක වහනවා. ඔවුන්
දෙදෙනා එක් වරම ගස්වල වහලා සිටිද්දී කවුරුන්ගේ ඡායාව ද පළමුවෙන් පොළොවට වැටෙන්නේ?
කවුරුන්ගේ ඡායාව ද කල්ගත වෙලා පොළොවට වැටෙන්නේ?
“ස්වාමීනි එක්වරම ඡායා දෙක පොළොවට වැටෙනවා”
“මහරජාණෙනි, ඒ විදිහම තමයි. කෙනෙක් මෙහි මැරෙනවා. බඹලොව උපදිනවා. තව කෙනෙක් මෙහි
මැරෙනවා. කාශ්මීරයේ උපදිනවා. සමාන කාලයකිනුයි උපදින්නේ?”
“ස්වාමීනි නාගසේනයන් වහන්ස ඔබ වහන්සේ ඉතා දක්ෂ වන සේක”
බොජ්ඣංගයන් පිළිබඳ ප්‍රශ්නය
මිළිඳු රජු නැවත මෙසේ ඇසුවේ ය.
 “ස්වාමීනි නාගසේනයන් වහන්ස, බොජ්ඣංගයන් කීයක් තියෙනවා ද?”
“මහරජාණෙනි, බොජ්ඣංගයන් හතක් තියෙනවා.” “ස්වාමීනි අවබෝධය ඇතිකරන්නේ කවර
බොජ්ඣංගයන්ගෙන් ද?
“මහරජාණෙනි ධම්මවිචය සම්බොජ්ඣංගය නම් වූ එක බොජ්ඣංගයක් තුළිනුයි අවබෝධය ඇතිකරන්නේ?”
“එහෙම නම් ස්වාමීනි , බොජ්ඣංගයන් සතක් කියා කියන්නේ කුමකටද?
“මහරජාණෙනි, මේ ගැන කුමක්ද සිතෙන්නේ?” කඩුව කොපුවෙහි දමලයි තියෙන්නේ. අතින් කඩුව
ගෙන සිඳිය යුතු යමක් ඇද්ද කඩුව කොපුවෙහි තිබෙන කල්හි එය සිතිය හැකි ද?
“ නොහැකිය ස්වාමීනි”
මහරජාණෙනි, ඒ අයුරින් ම ධම්මවිචය සම්බොජ්ඣංගයෙන් තොරව අනෙක් බොජ්ඣංග හයෙන් පමණක්
අවබෝධය ඇතිකරවන්නේ නෑ”
“ස්වාමීනි නාගසේනයන් වහන්ස, ඉතා දක්ෂ වන සේක”
පින් පව්වල අල්ප අනල්ප බව
“මිළිඳු රජ තෙමේ මෙසේ ඇසුවේ ය.
“ස්වාමීනි නාගසේනයන් වහන්ස, බොහෝ වෙන්නේ පින ද, නැතිනම් පව ද?”
“මහරජාණෙනි, පිනයි බොහෝ වෙන්නේ. පව නොවේ. කෙනෙක් පවක් කරද්දී මා විසින් පාප කර්මයක්
කරන ලද්දේ ය කියලා විපිළිසර වෙනවා. ඒ හේතුවෙන් ඒ පව පිළිවෙළින් වර්ධනය වෙන්නේ නෑ.
නමුත් මහරජාණෙනි, පිනක් කරද්දී විපිළිසර වෙන්නේ නෑ. විපිළිසර නො වන නිසා සිත පිනා
යනවා. සිත පිනා යන නිසා පී‍්‍රතිය ඇතිවෙනවා. පී‍්‍රතිමත් සිත ඇති කෙනාගේ කය
සංසිඳෙනවා. කය සංසිඳුනාම සැප විඳිනවා. සැප ඇති කෙනාගේ සිත සමාධිමත් වෙනවා. සමාධිමත්
සිත් ඇති කෙනා යථාභූත ඤාණය ඇති කරගන්නවා. ඔය කරුණු අනුව තේරුම් ගත යුත්තේ පින
තවදුරටත් වර්ධනය වන බවයි.
මහරජාණෙනි, අත් පා සිදුණු පුරුෂයෙක් භාග්‍යවතුන් වහන්සේට එක් මහනෙල් මල් මිටක් පූජා
කොට අනූ එක් කල්පයක් අපායට නො යන්නේ ය. මහරජාණෙනි, මේ කාරණයෙනුත් පින බොහෝ බවත්, පව
ටික බවත් කියමි”
“ස්වාමීනි නාගසේනයන් වහන්ස, ඉතා දක්ෂ වන සේක” “මිළිඳු රජු නැවත මෙසේ ඇසුවේ ය.
“ස්වාමීනි නාගසේනයන් වහන්ස, යමෙක් දැන දැන පව්කමක් කරයි ද? යමෙක් නොදැන පව්කමක්
කරයි ද? කාගේ පව ද බොහෝ වන්නේ?”
තෙරණුවෝ මෙසේ වදාළ සේක.
“මහරජාණෙනි, යමෙක් නො දැන පව්කමක් කරයි ද? ඔහුගේ පව බොහෝ ය”
“එහෙමනම් ස්වාමීනි නාගසේනයන් වහන්ස, අපගේ යම් රාජ පුත්‍රයෙක් හෝ රාජමහාමාත්‍යවරයෙක්
හෝ නො දැන පව්කම් කරයි. අපි ඔහුට දෙ ගුණයක් දඬුවම් කරන්න ඕන ද?”
“මහරජාණෙනි, මේ ගැන කුමක්ද සිතෙන්නේ? රත් වූ, ගිනි ගත්, ගිනි ඇවිළෙන බලවත් ගින්නෙන්
යුතු යකඩ ගුළියක් තියෙනවා. කෙනෙක් දැන දැන ඒක ගන්නවා. කෙනෙක් නො දැන ඒක ගන්නවා.
එතකොට දරුණු ලෙස පිච්චෙන්නේ කවුරු ද?”
“ස්වාමීනි, යමෙක් නො දැන ඒක ගන්නවා ද, ඔහු තමයි දරුණු ලෙස පිළිස්සෙන්නේ?”
“මහරජාණෙනි, ඔය විදිහම තමයි. යමෙක් නො දැන පව්කමක් කරනවා ද? ඔහුගේ පව බොහෝ ය.”
“ස්වාමීනි, ඔබවහන්සේ ඉතා දක්ෂ වන සේක”යැයි මිළිඳු රජු පැවසූහ.
සරාගි හා වීතරාගි වෙනස
ස්වාමිනි නාගසේනයන් වහන්ස, සරාගී පුද්ගලයාගේත්, වීතරාගී පුද්ගලයාගේත් වෙනසක්
තිබෙනවා ද?
මහරජාණෙනි, සරාගී පුද්ගලයා අරමුණෙහි බැසගත් සිත් ඇත්තෙකි. විරාගී පුද්ගලයා අරමුණෙහි
නො බැස ගත් සිත් ඇත්තෙකි.
ස්වාමිනි, අරමුණෙහි බැසගැනීම සහ අරමුණෙහි නොබැස ගැනීම යනු කුමක් ද?
මහරජාණෙනි, සරාගි පුද්ගලයා පංච කාමයෙහි ප්‍රයෝජන ඇත්තෙකි. විරාගී පුද්ගලයා පංච
කාමයෙහි ප්‍රයෝජන නැති කෙනෙකි.
ස්වාමිනි, යමෙක් සරාගී වෙයිද, යමෙක් වීතරාගී වෙයිද, ඒ සියල්ලෝ ම සොඳුරු වූ කෑම්
බීම් ආදියට කැමැති බවත්, ළාමක වූ ආහාර පානාදියට අකැමැති බවත් මම දකිමි.
මහරජාණෙනි, සරාගී පුද්ගලයා ආහාර අනුභව කරන්නේ රසයට සංවේදී වෙමිනි. ඒ වගේ ම රස
රාගයටත් සංවේදී වෙමිනි. නමුත් වීතරාගි පුද්ගලයා ආහාර අනුභව කරන්නේ රසයට සංවේදී
වෙමින් පමණ යි. රස රාගයට සංවේදී බවක් නැත.
ස්වාමිනි, ඔබ වහන්සේ ඉතා දක්ෂ වන සේකයැයි මිළිඳු රජු පැවසූහ.
නයනා නිල්මිණී |
අමාවක
පුර
අටවක
පසෙලාස්වක
අව
අටවක
