දියුණුව උදාකර ගන්නේ කෙසේද?

අම්බලන්ගොඩ, කහව ගල්දූව ආරණ්‍ය සේනාසනයේ කම්මට්ඨානාචාර්ය,
ත්‍රිපිටකාචාර්ය, ත්‍රිපිටක විශාරද
කහගොල්ලේ සෝමවංශ හිමි

සමස්ත ලෝකවාසී ජනතාවගේම එකම ප්‍රාර්ථනය තමන්ගේ දියුණුව සලසා ගැනීමයි. දියුණුව යනු ආධ්‍යාත්මික දියුණුව සහ බාහිර දියුණුව කියලා කොටස් දෙකකට බෙදා දක්වනවා. ආධ්‍යාත්මික ගුණ දියුණුව පිණිස තමයි මව්ට සැලකීම, පියාට සැලකීම, දාන, ශීල, භාවනා, පින්කම් කිරීම, කරුණාව, මෛත්‍රී ගුණ දියුණු කිරීම, යාචක දාන පැවැත්වීම, දන්සල් පැවැත්වීම, මේ සියලුම දේ කරනවා. තණ්හාව, තරහව, මෝඩකම නැති කිරීම සඳහා කටයුතු කරද්දී කොයි කාගෙ වුණත් තමන්ගේ චිත්ත සන්තතිය තුළ උදාර ගුණ දියුණුවීමක් සකස් කර ගන්න පුළුවන්කම තියෙනවා.

බාහිර දියුණුව යනු මිල මුදල්, කෙත්වතු, යාන වාහන, සැප සම්පත්වල දියුණුවයි. මේ දියුණු දෙකම මුලු මහත් ලෝකවාසී සැමටම අවශ්‍ය දෙයක්. බුදු, පසේ බුදු, මහරහත් උතුමන් වහන්සේලාට බාහිර දියුණුව අවශ්‍ය නෑ. ඒ උත්තමයෝ අධ්‍යාත්මික ගුණ දියුණුව හදාගෙනයි තිබෙන්නේ. ඒ දියුණුව හදාගත්ත උතුමන් වහන්සේලා අපට ඒ විශ්ව මග පෙන්වා දී තිබෙනවා. ඒකට මධ්‍යම ප්‍රතිපදාව කියලා සඳහන් කරනවා. නිවන් මඟත් කියනවා. ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගයේ ගමන් කරපු කිසිම කෙනෙකුට වැරදුණේ නැහැ. දුකක් වුණේ නැහැ. සැපයක් සැලසුණා. සැප බලාපොරොත්තුවන හැමෝම මේ නිවන් මඟ මධ්‍යම ප්‍රතිපදාවෙ ගමන් කරන්න පුළුවන්කම තියෙන්නේ. මැදුම් පිළිවෙතේ යන අය සතුන් මැරීම, සොරකම් කිරීම, කාම මිත්‍යාචාරය, බොරුව, වංචාව, කපටිකම සහ මත් පැනට ගොදුරු වීම සිදු කරන්නේ නැහැ. ඒ අය පංචශීලය හොඳින් ආරක්ෂා කරනු ලබනවා.

පංචශීලය ආරක්ෂා කිරීම තමන්ගේ දියුණුවයි. තමන්ගේ දියුණුව පිණිස තමයි ඒ මානසික දියුණුව සකස් කරගනු ලබන්නේ. තමන්ගේ සත්‍ය දියුණුකර ගැනීමට කායික, මානසික සුවපත්භාවය පිණිස ආධ්‍යාත්මික ගුණ වගාව හේතු භූත වෙනවා. ආධ්‍යාත්මික ගුණ වගාව දියුණු කරගැනීම සඳහාමයි හැමෝටම යහපතක් සලසා ගැනීමට පුළුවන්කම තිබෙන්නේ. එහෙමනම් තම තමන්ගේ චිත්ත සන්තතිය තුළ මේ කියනු ලබන ගුණ සම්පත් දියුණු කරනු ලැබුවොත් හැමෝටම යහපතක් සැලසෙනවා. අයහපතක් සැලසෙන්නේ නෑ. පංචශීලය ආරක්ෂා කරන අයට යහපතක් මිස අයහපතක් සැලසෙන්නේ නැහැ. පංචශීලය ආරක්ෂා කරන්නේ නැති අයට කවදාවත් යහපතක් දියුණුවක් සැලසෙන්නේ නැහැ. පිරිහීමටම පත්වෙනවා.

එහෙමනම් දියුණුවේ දොරටු සකස්කර ගනු ලබන හැමෝම පංචශීලය අනිවාර්ය දෙයක් ලෙස සැලකිය යුතුයි.

ඒ වගේ නොයෙක් සූත්‍ර දේශනාවලදී තථාගත ධර්මය දියුණුවේ දොරටු පෙන්වා දී තිබෙනවා. මවට පියාට සැලකීම, ගුරුවරුන්ට සැලකීම, වැඩිහිටියන්ට සැලකීම විශේෂයෙන් දියුණුවීමේ දොරටුවක් හැටියට තමයි පෙන්නුම් කර තිබෙන්නේ.

ඒ වගේම තමන්ගේ ජීවිතය පසුකරන ගුණ සම්පත් වගේම කායික මානසික සුවය සඳහා මේ කියනු ලබන සෑම දෙයක්ම අපේ දියුණුව යහපත පිණිස මහෝපකාරී වෙනවා. එහෙම කල්පනා කරලා පංචශීලය ආරක්ෂා කරනු ලැබුවහොත් පංචශීලය මඟින් තමයි ඔය දියුණුව සකස් කරගන්න පුළුවන්කම තිබෙන්නේ. පංචශීලය ආරක්ෂා නොවුණොත් කිසිම කෙනෙකුගේ දියුණුවක් සැලසෙන්නේ නැහැ. අර මා මුලින්ම සඳහන් කරපු මවට පියාට, ගුරුවරුන්ට සැලකීම, වැඩිහිටියන්ට සැලකීම, නෑදෑ හිතමිතුරන්ට සැලකීම ඒවා තමන්ගේ ගුණ දියුණුවට විශේෂ හේතුවක් වෙනවා.

හැමෝටම මේ දියුණුව කරගන්න ලැබුණොත් හැමෝටම යහපත සලසා ගන්න පුළුවන්කම තියෙනවා.

බුදු , පසේ බුදු , මහරහත් උතුමන් වහන්සේලා වැඩ ඉන්න කාලෙකනම් නිවැරැදි අවවාද අනුශාසනා ලැබෙන නිසා කිසිම කරදරයක් පීඩාවක් උපද්‍රවයක් නැතිව ජීවනෝපාය කරගෙන යන්නට පුළුවන්කම තියෙනවා.

යම්කිසි කෙනෙකුගේ ජීවිතය සකස්කර ගන්නට නම් ඒ ජීවිතයට කරුණු අටක් සම්බන්ධ කරගන්නට ඕන. පළමුවැන්න නුවණින් කටයුතු කිරීමයි. දෙවැන්න හොඳ අදහස්වලින් දියුණු කිරීම, තෙවැන්න යහපත් වචන පාවිච්චි කිරීම, සිව්වැන්න නිවැරැදිව වැඩ කටයුතු කිරීමයි. පස්වැන්න නිවැරැදිව ජීවත්වීමයි. හයවැන්න උත්සාහයෙන් වැඩ කිරීම, හත්වැන්න සිහිකල්පනාවෙන් වැඩ කටයුතු කිරීම අටවැන්න සිතේ සමාධියෙන් ගත කිරීමයි.

මෙන්න මේ ටික තමයි තමන්ගේ දියුණුව පිණිස විශේෂයෙන් මහෝපකාරී වන්නේ. තමන්ගේ ජීවිතයට අවශ්‍යකරන ගුණ සම්පත මෙයින් සලසගන්න පුළුවන්. මේකට කියනවා ආර්ය ධර්මය කියලා මැදුම් පිළිවෙත කියලත් කියනවා. එවිට මේ කරුණු අට තමයි ඕනෑම කෙනෙකුගේ ජීවිතයක් සකස්කර ගන්නට අවශ්‍ය කරන්නේ.

පිනට, දහමට, ගුණයට කැමැති වන්නේ ඔන්න ඔය කියන ගුණ සම්පත් තියෙන අය විතරයි. ගුණයට කැමැති නැති අය පන්සලට එන්නේ නැහැ. වතාවත් කරන්නේ නැහැ. බුදු පියාණන් වහන්සේ වැඳුම් පිදුම් කරන්නේ නැහැ. බණ දහම් අහන්නේ නැහැ. දාන මාන පින්කම් කරන්නේ නැහැ. එහෙමනම් ගුණයට මුල්තැන ලැබුණහම අර සියලු පින්කම්වල තමන්ගේ සිත යොදවන්න පුළුවන්. ශ්‍රද්ධාව, වීර්යය, සති, සමාධි, ප්‍රඥා කියන ඉන්දු‍්‍රිය පහ සිතේ තිබුණොත් ඕනෑම කෙනෙකුට බලවත් ලෙස පින්කරන්න පුළුවන්. බලවත් ලෙස පින්කරන්න බැරිවෙන්නෙ ඔය ශ්‍රද්ධා ආදී ඉන්ද්‍රිය පහ නැතිකමයි.

බණ ගෙදරකට ආවත් බණ අහන්නේ නැහැ. පැත්තකට වෙලා ඉන්නවා. දානේ ගෙදරක ආවත් දන් බෙදන්නේ නැහැ. පැත්තකට වෙලා ඉන්නවා. පන්සලට ගියත් පන්සිල් ගන්නේ නැහැ. බුදුන් වඳින්නේ නැහැ. පැත්තකට වෙලා ඉන්නවා. මේක තමයි සම්පත් දියුණු නොකිරීම. ගුණ සම්පත් දියුණු කරන පුද්ගලයා එහෙම වෙන්නේ නැහැ. නිතරම තමන්ගේ ගුණ දියුණුව සඳහා කටයුතු කරනවා. ආධ්‍යාත්මික ගුණ වගාව දියුණු කර ගැනීම කියන්නේ ඔන්න ඔය අයුරින් වැඩ කටයුතු කිරීමයි. බාහිර ගුණ දියුණුුව තම තමාගේ ජීවනෝපාය හොඳට ගෙනයාමට තමන්ගේ වෙළෙඳාම් කටයුතු , ගව පාලනය මේවා හරියට සිදුකර ගත්තොත් තමන්ගේ බාහිර දියුණුව හොඳට සිදුකරගන්න පුළුවන්.

අනේ මට දියුණුවක් යහපතක් නැහැ. හැමදාමත් කරදරයි කියලා කියන්නේ ආගමට, දහමට පිටුපාලා වැඩ කිරීමයි. ආගමට , දහමට සමීපව වැඩකටයුතු කරන අයට පිරිහීමක් වෙන්න බැහැ. දුකක් වෙන්න බැහැ. ඒ අයට යහපතක් සලසාගන්න පුළුවන්කම තියෙනවා.

ලොවුතුරු තථාගත දහමෙන් තමයි මේ නිවැරැදි මඟ ලෝකයාටම පෙන්වල තියෙන්නේ. අනෙක් කිසිම දහමකින් මෙහෙම පෙන්වල නැහැ. ලෝකයේ ශාස්තෘවරු පහළ වුණා. සමහර ශාස්තෘවරු ගස්, ගල් , පර්වත සරණ යන ගිනි දෙවියන් පුදන නොයෙක් මිත්‍යා ඇදහිලි, විශ්වාස තිබෙන උදවිය බුදුකෙනෙක් ලොවේ පහළ වුණහම අන්න ඒ විවිධ ඇදහිලි ක්‍රම නැතිවෙලා බුදු දහම වැළඳගෙන තුනුරුවන්ට සමීප වෙලා කටයුතු කරනවා. බොහොම කලාතුරකින් බුදුවරයෙක් පහළවෙන කාලෙකදි නම් මේ පිනක් දහමක් ගුණයක් දියුණු කරගන්නවා කියන එක නම් හිතන්නවත් බැහැ. අන්න ඒවා ගැන හොඳට වැටහීමක් ඇතිකරගෙන කොයි කාගෙ වුණත් තිබෙන ගුණ සම්පත් දියුණු කර ගත්තොත් මෙලොවත් හොඳයි . පරලොවත් හොඳයි අපේ සංසාරෙත් හොඳයි. අන්න ඒවා ගැන කොයිකවුරුත් කල්පනා කරලා ලොවුතුරු තථාගත දහමේ වැදගත්කම හිතන්න ඕන. මනුෂ්‍ය ජීවිතය ලබාගත්ත මේ මනුෂ්‍ය ජීවිතය උපරිම ඵල නෙළා ගැනීම තමයි වැදගත්ම කාරණය. ඒ වගේම පිනට දහමට යොමු වෙන්නට ඕන. අන්න එවිට තමන්ගේ ජීවිතය තවත් වාසනාවන්ත බවට පත්වෙනවා.

අපේ බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ධර්මයේ තියෙනවා අපණ්ණක ප්‍රතිපදාව කියලා. හොඳ ප්‍රතිපදාවක්. ඒ කියන්නේ කිසිම කෙනෙකුට කරදරයක් පීඩාවක් නැතිව ගමන් කිරීමේ ක්‍රමයට අපණ්ණක ප්‍රතිපදාව කියනවා. එක ආත්මයක ගෞතම බෝසතාණෝ දැවැන්ත වෙළෙඳ ව්‍යාපාරිකයෙක් . එතුමා දවසක් ගැල් පන්සියයක බඩු පුරවලා වෙළෙඳාමේ යද්දී එක තැනක ගිමන් හරින්නට නතර වුණා. තව කණ්ඩායමක් ඇවිදින් බෝසතාණන් වහන්සේට තර්ජන ගර්ජන කළා අපියි ඉස්සෙල්ලාම වෙළෙඳාමේ යන්නේ කියලා. ඉස්සෙල්ලා ගිය කණ්ඩායමට මගදි විශාල විපතක් සිදු වුණා. යක්ෂණියක් පරිවාර සේනාව සමඟ ඇවිදින් ඔක්කොම මරාගෙන කෑවා. ගවයො ටිකත් මරාගෙන කෑවා. කරත්ත ටික හැම තැනම විසිවෙලා ගියා. පස්සෙන් එන බෝසතාණන් වහන්සේ මේක දැකලා බොහොම කනගාටු වුණා. කනගාටුවෙලා සිතනවා පසුව ආපු නිසා අපට ලොකු සැනසුමක් ලොකු දියුණුවක් ලොකු ආරක්ෂාවක් ලැබුණා. කරදරයක් පීඩාවක් නැතිව මේ ගමන එන්නට ලැබුණා. ඒ නිසා කාටවත් කරදර පීඩාවක් නැතිව මේ ගමන යන්නට ඕන කියලා අපණ්ණක ප්‍රතිපදාව බොහොම හොඳට පැහැදිලි කළා. අපණ්ණක ප්‍රතිපදාව තුළ ගමන්කරන අය පන්සිල් රකිනවා. පෝයට අටසිල් රකින අය උදේ , සවස තෙරුවන් නමඳිනවා. ඒ අයගේ මෙලොව ජීවිතය සරුසාරයි. සංසාර ගමන යහපත් වෙනවා. දුකක් කරදරයක් පීඩාවක් නැතිව මේ බිහිසුණු සසරෙන් එතෙර වෙන්නත් පුළුවන්කම තියෙනවා. අපි කොයි කවුරුවුණත් මේ ලොවුතුරු තථාගත දහමේ තිබෙන බලය ආනුභාවය ගැන හිතලා නිතර නිතර ධර්මය පිළිබඳව මෙනෙහි කරලා ධර්මයේ තිබෙන අර්ථාන්විත ගතිය සාරත්වය පිළිබඳ හොඳට කල්පනා කරලා පුළුවන් තරම් තමන්ගේ සිත දියුණු කර ගැනීම සඳහා කටයුතු කරන්නට වෙනවා.

ආනාපාන සති භාවනාව, බුදු ගුණ භාවනාව, මෛත්‍රී භාවනාව ඒ වගේ දුක් කරදර නිවාලන ඒ භාවනා ක්‍රම මඟින් උදාර මෙහෙවරක් කරගන්න පුළුවන්කම තියෙනවා. අන්න ඒ වගේ කල්පනාකරලා හැමෝම දහමට අනුව කටයුතු කරලා සිතේ ඇති වැදගත්කම ධර්මයේ ඇති වැදගත්කම පහදා දෙනවා. පින්වන්තයන් සම්පත් ලඟාකරගෙන සුගතියෙන් සුගතියට යනවා. නිවනට පත්වෙනවා. ගුණ සම්පත් නැති පව්කාර පුද්ගලයෝ සැමදාම අපායේ ගෙදර වගේ වාසය කරලා මරණින් පසුව දුකට පත්වෙනවා. අන්න ඒවා ගැන හොඳට කල්පනාකරලා දියුණුවීමේ දොරටු සමඟම පිරිහීමේ ක්‍රමත් මේ ධර්මයේ සඳහන් කරලා තිබෙනවා. මේ ධර්මයේ සඳහන් කරන ලද කරුණු කාරණා අපේ මෙලොව යහපත සඳහා පරලොව සුගතියට පමුණුවන විශිෂ්ඨ දේ හැටියට තමයි සඳහන් කරන්නේ. මේවා ගැන කල්පනා කරලා දියුණුවීම සඳහා මේ දේශනා බොහොම වැදගත් වෙනවා. කම්මැළිකම පසුවට දාලා , උත්සාහය මතුකරගෙන, දාන ශීල භාවනා ආදී පින්කම් සපුරාගත්තහම මේ කියන නිවන් මඟ යනවා කියන එක අමාරු කාරණාවක් නොවෙයි. ඒ වගේම පිනට දහමට ගුණයට නැඹුරුවෙලා වාසනාවන්තකම වෙන්කරවා ගත්තහම අපට පුළුවන්කම තියෙනවා මේ භයානක සංසාර දුකෙන් නිදහස් වෙන්න. මේවා ගැන තමයි සිතලා කල්පනාකරලා අපේ සත්‍යයේ බලය යොදලා බුද්ධ ශාසනය ආරක්ෂා කරගන්න තිබෙන්නේ.

බුද්ධ ශාසනය ආරක්ෂා කරගෙන තමන්ගේ ගුණ සම්පතුත් දියුණු කරලා මෙලොවත් හදාගෙන පරලොවත් හදාගෙන ඉතා ඉක්මන් භවයකදීම චතුරාර්ය සත්‍ය අවබෝධ කරගෙන නිවන් සම්පත් අවබෝධ කරගන්න ලැබේවා කියන අදහසින් යුතුව කටයුතු කිරීම ඔබ අප කොයිකාගෙත් පරම යුතුකමයි.

- ජම්මික ප්‍රබෝධනී වැලිකල