සිතට සැනසුම නොදෙන ජීවිත ගත කරන්න එපා

අධ්‍යාපනපති, රාජකීය පණ්ඩිත
සීගිරියේ ධම්මජෝති හිමි

එදිනෙදා ජීවිතයේදී නොයෙක් විට ඇතිවන්නා වූ විවිධ හේතුන් නිසා අපට තැවීමට සිදුවෙයි. සමහර හේතූන් නිසා සුළු වේලාවක් තැවෙන අතර බොහෝ කාලයක් තැවීමට සිදුවන හේතූන්ද ඇතිවෙයි. තමන්ගේ අතපසුවීම් නිසාද, බාහිර ප්‍රශ්න නිසාද මෙසේ තැවීමට සිදුවන වාර අනන්තය. බාහිර බලවේග පාලනය කිරීම අපහසු වුවද අප විසින් සිදු කරනු ලබන පසුතැවීමට හේතුවන ක්‍රියා පාලනය කර ගැනීම එතරම් අපහසු නැ. පස්පව් දස අකුසල් හෝ නීති විරෝධී සමාජ විරෝධි යම් යම් කටයුතු සිදුකිරීම නිසා පසුතැවීමට සිදුවන බව අපි දනිමු. මේවාටද සම්බන්ධ, එසේම දහයක් බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කළ ජනසන්ධ ජාතකයේ දැක්වෙයි.

කොසොල් රජතුමා හට අවවාද වශයෙන් දේශනා කර ඇති ජනසන්ධිව ජාතකයේ දක්නට ලැබෙන ආකාරයට කාලයක් තිස්සේ අපට පසුතැවීමට සිදුවන කරුණු දහයකි. ඒවා මෙසේය.

1. ඉතිරි නොකිරීම නිසා වයස්ගත වූ විට තැවීමට සිදුවීම

2. ඉගෙන නොගැනීම නිසා පසුව තැවීමට සිදුවීම

3. බොරු හා කේළාම් කියා අල්ලස් ගෙන තදපරුෂ ලෙස ජීවත්වී මතු භවය ගැන සිතා තැවීමට සිදුවීම

4. සත්ව ඝාතන, සහ සොරකම් සිදුකර මතුභවය ගැන සිතා තැවීමට සිදුවීම

5. පරදාර සේවනය සිදුකිරීම නිසා මරණාසන්නයේදී තැවීමට සිදුවීම

6. බොහෝ සම්පත් තිබියදී දන් පින් නොකිරීම නිසා මතුභවය ගැන සිතා පසුතැවීමට සිදුවීම

7. දෙමාපියන්ට උපස්ථාන සිදු නොකිරීම නිසා තැවීමට සිදුවීම

8. යහපත් පියකුගේ අවවාද පිළිනොගෙන ඔහුට දෝෂාරෝපණය කිරීම නිසා තැවීමට සිදුවීම

9. පැවිද්දන්ට, සිල්වත් උතුමන්ට දන් නොදී දෝෂාරෝපණය කිරීම නිසා තැවීමට සිදුවීම

10. සිල්වත් ගුණවත් උතුමන්ගේ ඇසුර, සහ අවවාද නොලැබූ නිසා තැවීමට සිදුවීම

අපගේ ජීවත්වීම සඳහා අවශ්‍ය ආහාර පාන ඇඳුම් පැළඳුම් නිවාස යාන වාහන ඉඩ කඩකඩම්... ආදි නොයෙකුත් දේ ලබාගැනීම සඳහා වෙහෙස වී ධනය ඉපයීමට සිදුවෙයි. කිසියම් රැකියාවක නිරත වී ධනය හරි හම්බ කර ගත හැකි කාලයේදී ධාර්මික රැකියාවක නිරත වී මුදල් උපයාගත යුතුය. එම මුදල් අරපරෙස්සමෙන් විය පැහැදම් කළ යුතුය. තරගකාරී සමාජයක ජීවත්වන නිසා වර්තමානයේදී අපට වියදම් අධිකය. යාන වාහන, නිවාස, සහ ගෙදරට ලබාගෙන ඇති නොයෙක් ගෘහ භාණ්ඩ වලටද මාසිකව විශාල ණය ප්‍රමාණයක් ගෙවීමට බොහෝ දෙනෙකුට සිදුවෙයි. කොතරම් වියදම් කිරීමට සිදුවුවද තමන්ගේ සහ තම දූ දරුවන්ගේ අනාගතය වෙනුවෙන් යම් කිසි මුදලක් ඉතිරි කිරීමට පුරුදුවිය යුතුය. තමන් උපයන ධනය කොටස් හතරකට බෙදා එයින් එක් කොටසක් ආහාර පාන සඳහාද, කොටස් දෙකක් තම ගොවිතැන් වෙළඳාම් ...ආදි කර්මාන්ත සඳහාද යෙදවිය යුතු අතර අනෙක් කොටස ඉතිරි කළ යුතු බැව් බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් පෙන්වා දී ඇත.

‘ඒකේන භෝගේ භඤ්ජෙය්‍ය - ද්වීහි කම්මං පයෝජයේ
චතුත්ථංච නිධාපෙය්‍ය - ආපදාසු භවිස්සති’

අපගේ ආර්ථික රටාව වෙනස් වී ඇති නිසා මාසිකව ලබන ආදායමෙන් හතරෙන් එකක් තරම් ප්‍රමාණයක් ඉතිරි කිරීම අපහසු වුවද කරදරයක් විපත්තියක් ඇතිවූ අවස්ථාවක ප්‍රයෝජනයට ගැනීම සඳහා යම්කිසි මුදලක් ඉතිරිකර ගත යුතුය. එසේම දරුවන්ගේ අවශ්‍යතා වෙනුවෙන් වියදම් කිරීමට සිදුවන නිසා ඔවුන් වෙනුවෙන් ද යමක් ඉතිරි කළ යුතුය. එසේ නොකළහොත් එවැනි අවස්ථාවන්හිදී අසරණවීමට සිදුවෙයි. එම නිසා අනවශ්‍ය වියදම් නොකළහොත් එවැනි අවස්ථාවන්හිදී අසරණවීමට සිදුවෙයි. එම නිසා අනවශ්‍ය වියදම් අඩුකර ගනිමින්, ඉතිරි කිරීමට හුරුවිය යුතු අතර තම දරුවන්ටද කුඩා කාලයේ සිටම අරපිරිමැස්ම මෙන්ම ඉතිරියද පුරුදු කළ යුතුය. ඇඳුම් පැළඳුම්, පොත්පත්, සහ නොයෙක් උපකරණ පාවිච්චි කිරීමේදී ඒවායෙන් උපරිම ප්‍රයෝජන ගැනීමට හුරු කළ යුතුය. මෙසේ නොකළහොත් නොයෙක් ආර්ථික දුෂ්කරතාවන්ට මුහුණපෑමට සිදුවන අතර දුවාදරුවන් සහ සමාජය ඉදිරියේ අසරණවීමටද සිදුවන වාර අනන්තය.

ඉගෙන ගැනීමට තිබුණු කාලයේදී ඉගෙන නොගැනීම නිසාද පසුව තැවීමට සිදුවෙයි. මිනිසාට උපතේ සිට මරණය දක්වාම නොයෙක් දේ ඉගෙන ගැනීමට සිදුවෙයි. නමුත් බාලකාලය ඒ සඳහා වෙන් වූ කාලයයි. විධිමත්ව අධ්‍යාපනය ලැබීමට නියමිත කාලයේ ඉගෙනීම නොලැබුවහොත් පසුකාලීනව එය කිරීම එතරම් පහසු නැත. වැඩිහිටියන් වී විවාහ ජීවිතයට ඇතුළත් වූ පසු රැකියා කටයුතු දූ දරුවන්ගේ කටයුතු මෙන්ම සමාජ වගකීම් ද ඉටු කිරීමට සිදුවෙයි. මේවා නිසි අයුරින් ඉටුකිරීමට හැකි වන්නේ ද යම්කිසි අධ්‍යාපනයක් ලබා තිබුණහොත් පමණකි. එමනිසා ඉගෙනීම සඳහා වෙන්වී ඇති ළමා කාලයේදී ඉතා උනන්දුනේ ඒ හා සම්බන්ධ කටයුතු වල නිරත විය යුතුය. එසේ නොකළ විට ඒ කාලයේ ඉගෙන ගත්තා නම් මෙහෙම දුක් විඳින්නේ නැහැ, අපි ඒ කාලේ එච්චර හිතුවේ නැහැ, ගණන් ගත්තේ නැහැ, යනුවෙන් පැවසීමට, පසුතැවීමට සිදුවෙයි.

නිතරම බොරු කියමින්, කේළාම් කියමින්, යම්කිසි රාජකාරියක් ඉටුකරදීම සඳහා අල්ලස් ගනිමින්, ජීවත්වීමට හුරු වූ අයටද පසුකාලීනව නොයෙක් ;ලස තැවීමට සිදුවෙයි. බොරු කීම සහ කේළාම් කීම වචනයෙන් සිදු කරනු ලබන බරපතළ අකුසල් දෙකකි. අල්ලස් ගැනීම හා දීමද නීතියෙන් දඬුවම් ලැබිය හැකි බරපතළ වරදකි. ඉහත වැරැදි සිදුකරන අය සමාජයේ අන් අයගේ පිළිකුළට ලක්වන අතර විශ්වාස නොකළ හැකි අය බවට පත්වෙති.

නීතියෙන් හෝ සමාජයෙන් දඬුවම් ලැබුවද, නොලැබුවද ඒවා සිදු කළ අයට ජීවිතයේ නොයෙක් වර පසුතැවීමට සිදුවෙයි. විශේෂයෙන් ජීවිතයේ අවසාන කාලය වන විට තමන් කළ එම වැරැදි සිහිපත් වෙයි. මතු ආත්මයේ කවර විපාකයක් තමන්ට විඳීමට සිදුවේදැ’යි සිතමින් දුක්වෙයි. බුද්ධ දේශනාවේ දැක්වෙන අන්දමට ඉහත වැරැදි කළ අය මරණින් මතු උපදින භවයන්හිදී අනුන්ගෙන් නොයෙක් දොස් අහන අය වී උපදිති. ගොලුවන්වී, විකාර ලෙස පවතින අතපය ඇත්තෝ වී, විරූපී ඇත්තෝ වී උපදිති. විකාර වූ දත් ඇති, කට හඬ ගොරෝසු, ශරීරයෙන් දුගඳ හමන ඇත්තෝ වී උපදිති. මෙසේ මෙලොව වශයෙන් මෙන්ම පරලොව වශයෙන් ද පසුතැවීමට සිදුවන නිසා ඉහත දැක්වූ අකුසලයන්ගෙන් මිදී ජීවත්වීමට උත්සහ කළ යුතු ය.

සත්ව ඝාතනය, සත්ව හිංසාව, මෙන්ම සොරකමද අප විසින් දුරින්ම දුරු කළ යුතු පාප කර්ම ලෙස බුදු දහමෙහි පෙන්වා දී ඇත. තමන්වම උපමාවට ගෙන මේවායින් වළකින ලෙස බුදුරජාණන් වහන්සේ විවිධ අවස්ථාවන්හිදී අපට අවවාද දී ඇත.

‘සබ්බේ තසන්ති දණ්ඩස්ස - සබ්බේ භායන්ති මච්චුනෝ
අත්තානං උපමං කත්වා - න භනෙය්‍ය න ඝාතයේ’

(ධම්මපදය)

සියලු සත්වයෝම දඬුවමෙන් තැති ගනිති, මරණයට බිය වෙති, එම නිසා තමන් උපමාවට ගෙන අනුන්ට හිංසා නොකළ යුතු බව, අනුන් ඝාතනය නොකළ යුතු බව, ඉහත ගාථාවෙන් කියැවෙයි. බෞද්ධයන් වන අප සියලු සත්වයන්ටම දයාව අනුකම්පාව දැක්විය යුතුය. සතුන්ට හිංසා පීඩා කිරීම අඩු ආයුෂ ලැබීමට, ලෙඩ රෝග බහුලවීමට හේතුවකි. බුදුරදුන් දවස වැඩ සිටි පූතිගත්ත තිස්ස හිමියන්ගේ ශරීරය කුණුවී ගියේ පෙර ආත්මයකදී කුරුල්ලන් මැරීම සහ කුරුල්ලන්ගේ පාද කඩා දැමීමේ අකුසලයෙනි. එකල සිටි බෝධි රාජ කුමරුට සහ එම කුමරියට දරු පල හිමි නොවූයේ පෙර භවයක කුරුළු පැටවුන් සහ බිත්තර කෑමේ අකුසලයෙනි. සත්ව ඝාතනය සහ හිංසාව නොයෙක් වධ හිංසා ලැබීමට, ශාරිරික දුබලතා ඇතිවීමට, විරූපීව ඉපදීමට සහ නොයෙක් හැකියා අඩුවීමටද හේතුවන පාප කර්මයකි. අන්සතු දේ හොරකම් කිරීම ද එබඳුම විපාක ගෙන දෙන අකුසලයකි. යාචකයන් ලෙස ජීවත්වීමට සිදුවීම, නිවාස දේපළ අහිමිවීම, අව් වැසි ගිනි ආදියෙන් විපත් ඇතිවීම නෑයන්ගෙන් කරදර ඇතිවීම, ආදී නොයෙක් විපාක සොරකම් කිරීම නිසා විඳීමට සිදුවන බව බුද්ධ දේශනා අනුව පැහැදිලි වෙයි. එසේම සත්ව ඛ්ඹ්ංසාව සහ සොරකම් කිරීම කළ අයට වයස් ගතවන විට ඒවා සිහිපත්වීම නිසා නරතරම දොම්නසින් කාලය ගෙවීමට සිදුවෙයි. මතු ආත්මයේ කෙබඳු තැනක උපදීද ? කවර විපාකයක් විඳිමට සිදුවේද ? යනුවෙන් සිතමින් පසුතැවීමට සිදුවෙයි. තමන්ගේ හිංසාවන්ට ලක් වූ අය තමන් සොරකම් කළ දේ, ඒවාට උදව් උපකාර කළ අය සිහිපත් වෙයි. එම නිසා දුක් සහිත ආත්මවල ඉපදීමටද සිදුවෙයි.

තම බිරිය සිටියදී වෙනත් භාර්යාවන් ඇසුරට ගිය පුරුෂයන්ටද තම සැමියා සිටියදී වෙනත් අයගේ සැමියන් ඇසුරට ගිය භාර්යාවන් හටද නොයෙක් විට පසුතැවීමට සිදු වෙයි. වයස්ගත වූ විට මේ පසුතැවීම වැඩිවෙයි. මෙසේ කාමයෙහි වරදවා හැසිරීමෙහි යෙදුණු අය නරක තිරිසන් ප්‍රේත ආත්මවල බොහෝ සෙයින් උපදිති. මිනිස් ලොව ඉපදුණද නියම ස්ත්‍රී පුරුෂ ආත්ම නොලබති. නොයෙක් ශාරීරික අවයවයන්හි අඩු පාඩුද ඇතිවෙයි. තමන්ට ගැළපෙන අය සමඟ, කැමති අය සමඟ විවාහ වීමට නොලැබෙයි. මෙසේ මෙලොව පරලොව දෙකෙහිදීම පසුතැවීමට සිදුවෙයි.

තමන්ට මිල මුදල් තිබියදී දුගී මගී යාචකයන්ට, සිල්වතුන්ට, දන් නොදී සමාජයේ පොදු යහපත වෙනුවෙන් යම් පරිත්‍යාගයක් නොකර, ජීවත්වූවන්ටද මතු ආත්මය පිළිබඳ සැක සිතමින් ජීවත්වීමට සිදුවෙයි. මනුෂ්‍ය ආත්ම භාවයක් ලබාගැනීමටද එම ආත්ම භාවය සාර්ථක කර ගැනීමට ද දානාදී පින් සිදු කරගෙන තිබීම අවශ්‍ය වෙයි. ඒවා නොකළ අයට තමන්ගේ ජීවිතයේ නිසරු භාවය මරණාසන්න කාලයේදී නිතර සිහිපත් වෙයි. හැකියාව තිබියදීත් කරගත නොහැකි වු එම කටයුතු පිළිබඳ සිහිපත් වන විට මානසික තැවීමක් ඇතිවෙයි.

බෞද්ධ සමාජයේ දූ දරුවන් සහ මවුපියන් අතර ඇත්තේ ඉතා සමීප සම්බන්ධයකි. බුද්ධ දේශනාවට අනුව දරුවන් වෙනුවෙන් දෙමාපියන් තම ජිවිතය කැප කරන හෙයින් දරුවන්ගේ වැඳුම් පිඳුම් ලැබීමට උපස්ථාන ලැබීමට ඔවුහු සුදුස්සෝ වෙති. ලෙඩ දුක් වූ විට, වයස්ගත වූ විට, දෙමාපියන් රැකබලා ගැනීම, ඔවුන්ගේ එදිනෙදා කටයුතු කරදීම, ආදිය දරුවන් විසින් කළ යුතුය. එසේ කරන දරුවන් හට දෙමාපියන්ගේ ආශිර්වාදයද නිතර හිමි වෙයි. දෙමාපියන් වෙනුවෙන් ඉහත යුතුකම් ඉටු නොකළ දරුවන් හට තම දෙමාපියන් මිය ගිය පසුවද, තමන් මව්, පිය පදවි ලැබූ විටද පසුතැවීමට සිදුවෙයි.

දෙමාපියන්ට අවනතවීම, ඔවුන්ගේ බසට කන්දීම, අවවාද පිළිගැනීම, යහපත් දරුවන්ගේ ලක්ෂණයකි. ගුණවත් බුද්ධිමත් මව්පියන් තම දරුවන්ට යම් අවවාදයක්, උපදෙසක් දෙනුයේ ඔවුන්ගේ යහපත, දියුණුව මුළු හදවතින්ම ප්‍රාර්ථනා කරමිනි. යම් කරදරයකින් විපතකින් තමන් බේරා ගැනීම සඳහා එවැනි අවවාද ලබා දෙන විට ඒවා පිළිනොගෙන, දෙමාපියන්හටද දෝෂාරෝපණය කළේ නම් කවදා හෝ එය සිහිපත් වන විට තමන්ට තැවීමට සිදුවෙයි. එසේම තමන් එම අවවාද පිළිනොගෙන යම් කටයුත්තක් කර විපතක් ඇති කර ගත්තේ නම් එවිට මෙම තැවීම තවත් වැඩිවෙයි.

පැවිද්දන්ට, සිල්වතුන්ට, වැඳුම් පිදුම් කිරීම, දන් දීම, උපස්ථාන කිරීම යහපත් චාරිත්‍රයකි. බොහෝ දෙනා එසේ කරන අතර සමහරු එවැනි උතුමන්හට නොයෙක් අයුරින් නින්දා අපහාස කරති. නිකරුණේ දොස් නගති. කවදා හෝ එම වරද අවබෝධ වූ විට තමන් කළ වරද පිළිබඳ පසු තැවෙති. එසේම සිල්වත් ගුණවත් උතුමන්ගේ ඇසුර ලබාගැනීම, අවවාද උපදෙස් ලබාගැනීම අපගේ ජීවිත වාසනාවන්ත කර ගැනීමට හේතුවෙයි. එසේ නොවූ විට නොයෙක් වැරදි වලට යොමුවීමේ ඉඩ කඩ වැඩිවෙයි. එම නිසා බොහෝ කරදර පීඩාවන්ට ද මුහුණ දීමට සිදුවෙයි. එවැනි අවස්ථාවන්හිදී ද නොයෙක් අයුරින් අපට පසුතැවීමට සිදුවෙයි.

මෙලොවදී මෙන්ම පරලොවදී පසුතැවීමට හේතු වන කරුණු රාශියක් කොටස් දහයක් යටතේ ඉහත දක්වා ඇත. අප එදිනෙදා කරන බොහෝ කටයුතු හොඳ සිහි කල්පනාවෙන් නොකළහොත් බොහෝ විට පසුතැවීමට සිදුවෙයි. පොදුවේ ගත් විට ධර්මයෙහි සඳහන් වන පව් කිරිමෙන් දෙලොවදීම තැවීමට සිදුවෙයි.

‘ඉධ තප්පති පෙච්ච තප්පති
පාපකාරී උභයත්ථ තප්පති
පාපං මේ කතන්ති තප්පති
භිය්‍යො තප්පති දුග්ගතිං ගතො’

(ධම්ම පදය)

පව් කරන්නාට මෙලොවද පරලොවද තැවීමට සිදු වෙයි. දුගතියක උපත ලද විට මා විසින් පව් කරන ලද්දේ යැයි සිතා බොහෝ සෙයින් තැවීමට සිදුවෙයි. යනුවෙන් දක්වා තිබෙන්නේ එයයි. එසේ නම් සිහිපත් කරන විට පසුතැවීමට සිදු නොවන කටයුතු අප විසින් කළ යුතුය. ඒ සඳහා බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් දෙන ලද අපූරු උපදෙසක් ධම්මපදයේ මෙසේ දැක්වෙයි.

‘න තං කම්මං කතං සාධු
යං කත්වා අනුතප්පති
යස්ස අස්සුමුබො රොදං
විපාකං පටිසේවතී’

මෙයින් පෙන්වා දී තිබෙන්නේ යමක් කොට පසුතැවීමට සිදු වේ නම් කඳුළු පිරි දෙනෙතින් යුතුව එහි විපාකය විඳීමට සිදු වේ නම් එවැනි කටයුතු නොකළ යුතු බවයි. යම් කිසි කර්මයක් සිදු කළ පසු තැවීමට පත් නොවෙයි නම් එහි විපාකය විඳින විට සතුටට පත් වේ නම් එවැනි කටයුතු සිදු කළ යුතු බවද බුදුරජාණන් වහන්සේ අපට පෙන්වා දී ඇත. එසේ නම් අප උත්සාහ කළ යුත්තේ කිසිදා කිසිතැනකදී පසුතැවීමට පත් නොවී සැමදා සැමතැනකදීම සතුටට පත්විය හැකි අන්දමේ යහපත් කටයුතු කිරීමටය. අපගේ මෙලොව පරලොව ජීවිත සාර්ථක කරගත හැක්කේ එවිටය.