අසුරු සැණෙක මොහොතක් හෝ
සැබෑ ලෙස මෙත් වැඩුවොත් මහත්ඵල ලැබෙනවා
මෛත්‍රිය යනු මිතුරු බවයි. අප තිලෝගුරු බුදුහිමිපාණන් වහන්සේ බුද්ධත්වය අවබෝධ
කිරීමෙහිලා මෛත්‍රිය භාවනාවක් ලෙස පිරූ සේක. පෘතග්ජන පුද්ගලයකුට මෛත්‍රිය වැඩීම
එතරම් පහසු නොවේ. එය උදාර සිතිවිල්ලක් මෙන්ම භාවනාවක් ද වේ. ඊර්ෂ්‍යාව, ක්‍රෝධය,
වෛරය, ව්‍යාපාදය, උපහාසය මෙයට විරුද්ධ දේ ය.
 තමන්ගේ අඹු දරුවන්ට සෙත් පැතීම මෛත්‍රී කිරීම ඉතා පහසුවෙන් ම කළ හැකි ය. එය, ආශාව,
රාගය, ඇලීම නිසාම සිදු කරන්නකි. එහෙත් හතුරකුට පහසුවෙන් මෛත්‍රී කළ හැකි ද? එය
අපහසු වන්නේ ඔහු අපට කළ දෝෂාරෝපණ, විරුද්ධවාදීකම්, මෛත්‍රිය වැඩීමට හැරුණු වෙලේ සිට
සිහි වන නිසා ය.
මේ සියල්ල යටපත් කරගෙන තම මිතුරාට මෙන්ම සතුරාටත් මැදහත් අයටත් මෙත් සිත පැතිරවීම
මෙත්තා පාරමිතාවයි. මවක් තම එකම දරුවා තම ජීවිතය මෙන් ආරක්ෂා කරයි ද එමෙන්ම සියලු
සතුන් කෙරෙහි ම අප්‍රමාණව මෛත්‍රිය වැඩිය යුතු බව කරණීයමෙත්ත සූත්‍රයේ “මාතා යථා
නියං පුත්තං ආයුසා ඒක පුත්ත මනුරක්ඛේ” යන ගාථාවෙන් දැක්වේ.
බුද්ධ දේශනාව අනුව මෛත්‍රිය වැඩීමට නියම වේලාවක් නැත. නොනිදා සිටින සෑම වේලෙහිම
තමාට, තමාගේ නෑ හිතවතුන්ට, මැදහත් අයට, විරුද්ධවාදී අයට, ජාති ආගම් කුල භේදවලින්
තොරව සම සේ මෛත්‍රිය පැතිරවිය හැකි ය. සෑම දෙනාම සියලු දුකින් මිදී සැප සේ ජීවත්වීම
අවංකව ම දැකීමට ඇති කැමැත්ත නියම මෛත්‍රියේ ස්වභාවයයි. ඔහුට මෙලොව දියුණුවට මඟ
පෑදෙයි. ඉන් ඔහු ගෞරව ප්‍රශංසා මෙලොවදීම ලබයි.
“සියලු සත්වයෝ සුවපත් වෙත්වා” යි මහ හඬින් කීවත් එයින් ඇති ඵලයක් නැත. හද පත්ලෙන්ම
ඒ ගැන මෙනෙහි කරමින් “යහපතක් ම වේවා” යන අරමුණින් මෙත් වැඩිය යුතු ය. එයින් ලැබෙන
ඵලය අතිමහත් ය. මෙත්තානිසංස සූත්‍රයේ මෛත්‍රිය වැඩීමෙන් ලැබෙන ආනිසංස එකොළහක්
පිළිබඳ සඳහන් කර ඇත.
එනම්,
සුව සේ නින්ද යෑම, සුව සේ අවදි වීම, නරක සිහින නොදැකීම, මිනිසුන්ට පි‍්‍රය වීම,
අමනුෂ්‍යයන්ට ද පි‍්‍රය වීම, දෙවියන්ට පි‍්‍රය වීම (දේව ආරක්ෂාව ලැබීම) අවි
ආයුධවලින්, ගින්නෙන් වස විෂවලින් විපත් නොවීම, සිත සමාධිගත වීම, මුහුණ ප්‍රසන්න
වීම, සිහි මුලාවෙන් තොරව මිය යෑම, මරණින් පසු බඹලොව ඉපදීම.
මිනිසුන්ට පමණක් නොව සෑම ප්‍රාණියකු කෙරෙහිම මෙත් සිත පැතිරවිය යුතු ය. වෛරයෙන්
ක්‍රෝධයෙන්, ඊර්ෂ්‍යාවෙන් කටයුතු කරන්නා ගේ සිත නිතර දූෂිත ය. අපිරිසුදු ය. මුහුණ
බැලීමට පවා අප්‍රසන්න ය. ඔහු කායික මෙන්ම මානසික රෝගවලට ද ගොදුරු වේ.
බාහිර පෙනුමෙන් ශාන්ත බව හුවා දැක්වුව ද ඇතුළතින් කිපෙන සුළු, නපුරු ස්වභාවය ඇති
බවට වේදේහිකාගේ කතාව නිදසුනක් ලෙස දැක්විය හැකි ය.
වේදේහිකා සැවත් නුවර විසූ කාන්තාවකි. ඇයට අනලස්ව ක්‍රියා කරන ඉතා දක්ෂ සේවිකාවක්
සිටියා ය. ඕ නමින් “කාලී” විය. වේදේහිකා ඉතා ගුණ සම්පන්න කාරුණික තැනැත්තියක ලෙස
අසල්වැසියන් අතර ප්‍රසිද්ධ වූවා ය. විශේෂයෙන් ම පුරුෂයන් කීවේ “අපේ ගෙවල්වල
කාන්තාවන්ට වඩා මැය කොපමණ හොඳ ද?” යන්න ය. මෙසේ වේදේහිකා පිළිබඳ සෑම දෙනාගේ ම
මුවින් හොඳ කියැවෙද්දී කාලි මෙසේ සිතන්නට වූවා ය. මාගේ ස්වාමි දුව ඇත්තට ම ගුණවත්
ද? ඈ මෙසේ ශාන්තව සිටින්නේ මා හොඳින් වැඩ කරන නිසා ද? මා මෙය පරීක්ෂා කළ යුතුයි.
සිතා එක් දිනක් දවල් වන තුරු නිදා ගත්තා ය. උදේ තේ පානයේ සිට සියලු කටයුතු ඇන
හිටිණි. වෙනදාට අකුරට ම කැරුණු වැඩකටයුතු අතපසු වීම නිසා වේදේහිකාගේ ශාන්තබව
ක්‍රමයෙන් යටපත් විය. කාලී දෙස රවා බලා කෝපයෙන් කථා කළා ය.
කාලි දෙවැනි දිනයේ ද ස්වාමි දුව පරීක්ෂා කරන අටියෙන් පළමු දිනට වඩා දවල් වන තෙක්
නිදාගත්තා ය. එදින වේදේහිකාගේ සැර පරුෂ බව පළමු දිනට වඩා ප්‍රබල විය. නොසෑහෙන ලෙස
කාලිට දොස් පැවරුවා ය. වේදේහිකාගේ ගති ලක්ෂණ තවත් විමසීමට සිතා තෙවැනි දිනයේ ද දවල්
වී නැගිට්ටා ය. එදින වේදේහිකාට ඉවසුම් නැති විය. “ඇයි මෙපමණ දවල් වන තෙක් නිදා
ගන්නේ? “ යි ඈ ඇසුවේ පාලනය කර ගත නොහැකි කෝපයකිනි. “කිසි කරුණක් නැතිව‘යි කාලිගේ
මුවින් පිට විය. ඉවසාගත නොහැකි කෝපයෙන් ඈ අසල තිබූ දොරපොල්ල ගෙන කාලිට ගැසුවා ය.
ඇගේ හිස පැළිණි. කාලි හිසෙන් ලේ ගලමින් තිබියදී ම තමාට සිදුවූ ඇබැද්දිය අසල්වාසීන්ට
දැන ගන්නට සැලැස්වූවා ය. ඒ මොහොතේම වේදේහිකාගේ කීර්තිරාවය අතුරුදන් විය. ඈ දුෂ්ට
ගැහැනියක ලෙස හංවඩු ගැසිණි.
මේ කතාවෙන් දැක්වෙන්නේ බාහිර පෙනුමින් ශාන්තව සිටියත් අභ්‍යන්තර ස්වභාවය ඊට
හාත්පසින් ම වෙනස් බව ය. මෛත්‍රිය වැඩීමෙන් කළ යුත්තේ එවැනි යටපත් වූ අධර්මයන්
සිතෙන් තුරන් කර ගැනීම ය.
අප මහා බෝසතාණන් වහන්සේ මෛත්‍රිය පාරමී ධර්මයක් ලෙස පිරූ බව නිග්‍රෝධ මිග ජාතකයේ
පැහැදිලි වේ. මහා කපි ජාතකයෙන් බෝසතාණන් වහන්සේ වඳුරකුව ඉපිද වනයේ විශාල වළකට වැටී
ගොඩ ඒමට නොහැකිව කෑ ගසන මිනිසකු දැක මහත් පරිශ්‍රමයක් යොදා ගොඩගත් අයුරු පැහැදිලි
කරයි. පසුව බොහෝ විඩාවට පත්ව සිටින මේ බෝසත් වඳුරා නින්දට වැටුණු විට ගලකින් ගසා
තුවාල කර මැරීමට තැත් කළ මිනිසාට ද මෛත්‍රී සහගතව වනයෙන් එළියට යෑමට පෙන්වූයේ තම
තුවාලයෙන් ලේ වගුරුවමිනි.
වර්තමාන ලෝකයේ ඇති වී තිබෙන ගැටුම්කාරී තත්ත්වයන්ට මුල්ම හේතුව වී ඇත්තේ ක්‍රෝධය,
ඊර්ෂ්‍යාව, වෛරය ආදියයි. බෝසත් අවධියේ සිට මෛත්‍රීය පාරමිතාවක් ලෙස පිරූ බුදුන්
වහන්සේ තම පුත් රාහුල හිමියන්ටත්" තමන් වහන්සේ මරන්නට ආ දෙව්දත් තෙරුන්ටත්,
සුද්ධෝදන රජුටත්, මහා ප්‍රජාපතී ගෝතමියටත් තමන් වහන්සේ අපකීර්තියට පත් කිරීමට
තැත්කළ චිංචිමානවිකාවටත් සමසිත් ඇතිව සිටීමට හැකි විය. මහා කරුණා සමාපත්ති ඥානයෙන්
යුතුව දිනපතාම අසරණයන් සුඛිත මුදිත කිරීමේ හැකියාව ලැබුණේ මෛත්‍රීය පාරමිතාවක් ලෙස
ප්‍රගුණ කිරීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ය.
උදේනි රජු සාමාවතී දේවිය ඇතුළු පන්සියයක් ස්ත්‍රීන් පෙළට සිටුවා එක පහරින් මරන්නට
තැත් කළ ද එය ව්‍යර්ථ වූයේ ඔවුන්ගේ මෙත් වැඩීමේ බලයෙනි. එමෙන්ම සිරිමා ගණිකාව
විසින් උත්තර දේවියගේ හිසේ බහාලු උණු තෙල් භාජනය සිසිල් දිය දහරක් මෙන් නොදැවී හිස
මත පතිත වූයේ ද එම දේවිය මෙත් සිතින් විසූ නිසා ය.
මිනිස් නොමිනිස්, තිරිසන් ආදී සෑම කෙනකුට ම මිතුරු බවට කැමැති ය. එනිසා අල්ප මාත්‍ර
ඇල්මකුදු නොමැතිව අනුන්ගේ යහපත සඳහා අපේ ශක්ති පමණින් මෛත්‍රිය පතුරුවා ඊර්ෂ්‍යා,
ක්‍රෝධවලින් තොර සුන්දර පරිසරයක් ගොඩනඟා ගැනීමට සෑම කෙනකුම අදිටන් කර ගත යුතු ය.
අසුරු සැණෙක් ගසන මොහොතක් වත් නියමාකාරයෙන් මෛත්‍රීය පතුරුවන්නට හැකි නම් එයින්
මහත්ඵල ලැබෙන බව බුද්ධ දේශනාවයි.
- අයන්ති විතාන |
