මිහිකතට
උතුම් මිනිසෙකු වන්න
 කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ,
පාලි හා බෞද්ධ අධ්‍යයනාංශය, කැලණිය
මහාචාර්ය
මකුරුප්පේ ධම්මානන්ද හිමි
ශ්‍රී ලංකාව නමැති අප ජීවත් වන මේ කුඩා දූපත මහ සයුරෙන් වට වුණු, ගිරි හෙල් කඳු
සිඛර ද, සයුරු පරයන වැව් තඩාග හා තුරුලිය වන පෙත් ආදියෙන් ද මනරම්වන මිනිසුන් පමණක්
නොව, සතා සිවුපාවන් පවා නිදහසේ සුසුම් ලෑ භූමි භාගයක් බව අප කවුරුත් දන්නා කරුණකි.
මෙබඳු මනරම් හා නිකසළ, නිසසල ඉතිහාසයක් සහිත දේශයක් සතු බිම් කඩක් ලෝකයේ වෙනත් තැනක
ඇති බව ඔබ අසා ඇද්ද? විජය රජුගෙන් ආරම්භ වන මෙබඳු පින්බර රටක් වන ශ්‍රී ලංකාව
බුදුරදුන් විසින් පිරිත් හුයෙන් හා පිරිත් පැනින් බල ගැන්වූ දේශයක් බව ඉතිහාසයේ
සටහන් වී ඇත. එපමණක් නොව මේ වායු තලය සිය වස් විසි පහකට වැඩි කාලයක් සත්පුරුෂ
උතුමන් විසින් මෙත් සිතින් කළ සෙත් පැතුම්වලින් සුවඳවත් වූවකි.
මඳකට සිතන්න.
සියලු සත්වයෝ නිදුක් වෙත්වා. නීරෝගි වෙත්වා. සුවපත් වෙත්වා යන සිතිවිල්ල බවුන්
වැඩූ, සිල් සමාදන් වූ කෙතෙක් ජනයා විසින් මතුරන්නට ඇද්ද? මව්පිය, ගුරුවර, වැඩිහිටි
ආදීන්ට වැඳුම් පිදුම් කරන විට ඔවුන්ගේ මුවින් තුණුරුවන් සරණයි, බුදුසරණයි, සියලු
දෙවියෝ රකිත්වා, සුවපත් වෙත්වා යනාදී වැකිවලට මුසු වූ සුසුම් කොපමණ මේ වා තලයට මුසු
වන්නට ඇද්ද? දරු ගැබේ සිට මරණ මඤ්චකය දක්වා අපට දහමින් ආරක්ෂාව සැපයූ ලක්ෂ සංඛ්‍යාත
සුසිල්වත් මහසඟුන් විසින් සබ්බේ බුද්ධා බලප්පත්තා - පච්චේකානං ච යං බලං, අරහන්තානං
ච තෙජෙන - රක්ඛං බන්ධාමි සබ්බසො යනුවෙන් සියලු බුදුවරු මහත් වූ බල සහිත ය. ඒ
බුදුවරුන්ගේ, පසේ බුදුවරුන් හා රහතුන්ගේ බලය හා තේජසින් ඔබ බල ගන්වමි යැයි කෙතෙක්
වාරයක් මේ මිහි මඬලේ මිනිසුන් බල ගන්වන්නට ඇද්ද? එබැවින් මේ කුඩා කොදෙව්වේ සමනලුන්
වැනි කුඩා සත්හු පවා නිදුකින් හා සතුටින් රිසිසේ සැරිසැරූහ.
 සබ්බේ සත්තා භවන්තු සුඛිතත්තා යන්න ඔබ කොතෙකුත් අසා ඇති බුද්ධ දේශනාවකි. මෙය
මන්ත්‍රයක් නොවුණ ද බෞද්ධයන් විසින් මන්ත්‍රයක් මෙන් නිතර මෙත් සිතින් උච්චාරණය
කරනු ලබන්නකි. වෙනත් විධියකින් කිවහොත් මෙත්තා භාවනාව වඩන ක්‍රමයකි. තවත් විධියකින්
කිවහොත් සත්පුරුෂ බෞද්ධ ජනයා විසින් සත්ත්ව වර්ගයා කෙරෙහි දයාව අනුකම්පාව හා කරුණාව
පතුරුවන ක්‍රමයකි. මෙයට සමාන තවත් ප්‍රකාශන විධි කිහිපයක් තිබේ. සියලු සත්ත්වයෝ වෛර
නැත්තෝ වෙත්වා, සියලු සත්ත්වයෝ ව්‍යාපාද නැත්තෝ වෙත්වා, සියලු සත්ත්වයෝ කායික දුක්
නැත්තෝ වෙත්වා, සියලු සත්ත්වයෝ දුකින් මිදෙත්වා, සියලු සත්ත්වයෝ සැපවත් ආත්මයක්
පරිහරණය කරන්නෝ වෙත්වා යනාදිය ඉන් කිහිපයකි. මෙම සියල්ලේම දළ අදහස සියලු සත්ත්වයෝ
කායික මානසික සුවපත්ව වෙසෙත්වා යන්නයි. මෙහි සියලු සත්ත්වයෝ යනු කවරහුද? මිනිසා,
අලි ඇතුන් වැනි මහ සතුන්ගේ සිට කුහුඹුවන් වැනි කුඩා සතුන් ද, නුග, බෝ වැනි වනස්පතී
වෘක්ෂයන්ගේ සිට කුඩා වල් පැළෑටි දක්වා වූ තුරු ලතාවන් ද, වා තලයේ ජීවත්වන ක්ෂුද්‍ර
ජීවීන් ද, ඇසට නොපෙනෙන භූත විශේෂයන් ද, ජලය සහ සුළඟ ද ඊට ඇතුළත් ය. කෙටියෙන්
කිවහොත් සකලවිධ සත්ත්වයන් සහිත පරිසරයම මෙයට ඇතුළත් ය. මෙම සියලු සතුන්හට
හිරිහැරයක් පීඩාවක් නොවන ලෙස ජීවත්වීමට ඉඩ දීම පමණක් නොව එම සුඛිත මුදිත ගමන යාමට
ඔවුනට අතහිත දීම හා ආශීර්වාද කිරීමක් මෙයින් අදහස් වේ. පුරාතන ශ්‍රී ලංකාවේ බෞද්ධ
අපතුළ පැවැති ජීවිත දර්ශනය මෙය යි. බුදුදහම අනුගමනය කරන අපි හුදෙක් ආගමක් යටතේ පුද
පූජාවන් කරන්නෝ නො වෙමු. එබඳු අතීතයක් අපට නො තිබුණි. අපි හුදෙක් වටිනා දර්ශනයක්
සහිතව ජීවත් වූවෝ වෙමු. එය ඉදිරියටත් සක්‍රීය කළයුතු කාලය පැමිණ ඇත.
සියලු සත්ත්වයෝ සුවපත් වෙත්වා යන චේතනාව අවශ්‍ය වන්නේ කුමක් නිසා ද? එය කළ හැකි
දෙයක් ද? එසේ කිරීමෙන් සමාජයට ලැබෙන ප්‍රතිලාභ මොනවා දැ යි ඔබ ප්‍රශ්න කරනු ඇත. මෙය
තේරුම් ගැනීම අපහසු නැත. සියලු සතුන් මා මෙන් ම සැපවත්ව ජීවත්වීමට කැමැති ය. ඔවුහු
සුවසේ ජීවත් වෙත්වා යන හැඟීම මෙරට සියලු මිනිසුන්ගේ හදවත්වල තහවුරු වී ඇත්නම්
කිසිදු කෙනෙකු තම නිවසේ සුනඛයන්, මුවන් වැනි සිවුපාවුන් හෝ ගිරවුන් මයිනන් වැනි
පක්ෂීන් හෝ කූඩු කොට දමාගෙන ඔවුන්ට ජීවිත කාලයතුළ දුක් විඳීන්නට සලස්වන්නේ නැත.
කිසිදු ගොවියෙකු තම වගාව වස විසෙන් තෙත් කරන්නේ නැත. ව්‍යාපාරිකයෙකු වස මුසු ආහාර
ඔබට අලෙවි කරන්නේ නැත. ඔබ පානය කරන බීම වර්ගවලට ඔබ රෝගියෙකු බවට පත් කරන විස රසායන
ද්‍රව්‍ය මිශ්‍ර කරන්නේ නැත. ඔබ අඳීන ඇඳුම අධික මිලකට විකුණන්නේ නැත. රෝගියෙකු වී
ඔබ පැමිණෙන තුරු අධික මුදල් අය කරමින් ප්‍රතිකාර කිරීමට කිසිදු වෛද්‍යවරයෙකු,
ව්‍යාපාරිකයෙකු මෙන් බලා සිටින්නේ නැත. ඉන්ධන පිරවුම්හල් වැනි සේවා ස්ථාන ඔබගේ
මුදලට නිසි සේවා හා භාණ්ඩ නො සැපයීමෙන් ඔබ අපහසුතාවට පත් කරන්නේ නැත. ඔබ පානය කරන,
ස්නානය කරන වැව් තොටු ඇළ අමුණු ආදියට තවෙකෙක් ගෙදර දොරේ, කර්මාන්ත ශාලාවේ
අපද්‍රව්‍ය මුදා හරින්නේ නැත. සිසුන් ගුරු සිත් තළා සිප් සතර ඉගෙනීමට රුචි කරන්නේ
නැත. ගුරුන් සිසුන්හට සිප් සතර විකිණීමට වෑයම් කරන්නේත් නැත.
කාන්තා හිංසනය, ළමා අපචාර, මහලු මඩම්, සිපිරි ගෙවල්, පාතාල කල්ලි, මංකොල්ලකරුවන්,
අල්ලස් ගැනීම් යනාදී වචන අප ජීවත්වන සමාජයේ නිතර භාවිත වන, කනට හුරු පුරුදු
සාමාන්‍ය වචන බවට පත් වූයේ කෙසේ ද? සියලු සත්වයෝ සුවපත් වෙත්වා නිදුක් වෙත්වා යන
හැඟීම සෑම මිනිසෙකුගේ ම හදවතේ පවතී නම් මෙබඳු කර්කෂ සමාජයක් අපට හිමි වන්නේ නැත.
ඔබේ දරුවාට එබඳු තීරණාත්මක සමාජයක උරුමකරුවන් වී ජීවත් වන්නට සිදුවේද යන භීතිය ඔබට
ඇති නොවනු ඇත. එසේ නම් මෙම සියලු නොහොබිනාකම් කරමින්, ඒවා කිසිදු හේතුවක් නිසා
අනුමත කරමින් යමෙක් සබ්බේ සත්තා භවන්තු සුඛිතත්තා යැයි කියත් නම් ඔවුහු සැබෑ
බුදුදහම අනුව ජීවත් වන්නෝ නොවෙති.
පන්සිල් සුරකින ජාතියක් වන අපගේ වගකීම වන්නේ මිනිසා, සතා සිවුපාවා සහ ගහ කොළ ඇතුළු
සමස්ත පරිසර පද්ධතියට යහපත සැලසීම යි. අප දිවා රෑ සජ්ඣායනා කරනු ලබන කරණීය මෙත්ත
සූත්‍රයේ සඳහන් වන්නේ චංචල නිශ්චල, දිගු කෙටි, කුඩා මහත් මධ්‍යම ආදී සියලු ආකාරයේ
යම් ප්‍රාණිහු වෙත් නම් ඔවුන්ට යහපතක් වේවායි මෙත් සිතින් ප්‍රාර්ථනා කරන බව ය. ඔබ
කවර වෘත්තියක සිටිය ද කෙතරම් කාර්ය බහුල කෙනෙක් වුවද, ඔබගේ පෞද්ගලික අරමුණු හා
අපේක්ෂාවන් කෙබඳු වුවද සමාජයේ අනෙකෙකුට සුළු වූ හෝ අවහිරයක්, හිංසාවක්, අපහාසයක්
කිරීමේ අයිතියක් ඔබට නැත.
ශ්‍රී ලංකාවේ භික්ෂූන් වහන්සේලා ලක්ෂ සංඛ්‍යාත ගණනක්, සියවස් ගණනාවක් තිස්සේ දිවා
රෑ දෙක්හි මෙම උතුම් ප්‍රකාශය මෙත් සිතින් පරිසරයට මුදාහළහ. මෙය ආශීර්වාදයක් මෙන්ම
ප්‍රාර්ථනාවක් ද වේ. බුදුරදුන් වැඳීම්, මල් පහන් පිදීම්, බෝධි පූජා කිරීම්, පිරිත්
සජ්ඣායනා කිරීම් ආදි අනේකවිධ ආගමික ක්‍රියාවන් සිදු කරන අවස්ථාවන්හි දී ඇතැම්විට
ලක්ෂ සංඛ්‍යාත ජනයා විසින් පවා මෙම පාඨය සජ්ඣායනා කරනු ඔබ දැක ඇත. මෙබඳු ක්‍රියා ඔබ
හඳුනාගෙන සිටියේ වටිනාකම් නැති හුදු ආගමික ක්‍රියාවක් ලෙස පමණක් වශයෙන් නම්, ඔබ එම
චේතනාවෙන් මිදිය යුතු වේ. කුමක් නිසා ද යත් ඔබ මිරිඟුවක්තුළ වෙසෙන්නෙකු හෙයිනි.
ඔබත්, මාත් සුසුම් ගන්නා මේ වා තලයේ උරුමකාරයෝ වන්නේ අප දෙදෙනා පමණක් නොවේ. කෝටි
ගණනාවක් මිනිසුන්ට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් වන දෙවියන් ඇතුළු භූත විශේෂයෝ මෙහි ජීවත්
වන්නාහ. මෙම වාතලය විෂම වූ විට එය දෙවියන්ගේ පවා පැවැත්මට හානියකි. එකල ඔවුහු මහත්
සේ උරණ වෙති. ගිනි කඳු, නියං සාය, භවභෝග සම්පත් විනාශය, ශස්‍ය සම්පත හීනවීම, ජල
ගැලීම්, කඳු පර්වත නාය යාම් ආදිය මෙන්ම හෘදරෝග, පිළිකා, උමතුවීම්, අල්පායුෂ්ක බව
ආදී අනේකවිධ විපත් අපට පැමිණීමට බලපාන අපට නොපෙනෙන හේතුව මෙයයි.
මේ නිසා පෙනෙන ලොව තුළ වෙසෙමින් නොපෙනෙන ලෝකයේ විස්මිත බව තේරුම් ගැනීමට උත්සාහ කළ
යුතු වේ. සැබැවින්ම ලෝකයේ උත්තම ගණයේ පුරුෂයන් බිහිවූයේ අපගේ මසැස නමැති කඩතුරාවෙන්
වැසුණු නොපෙනෙන ලෝකය දැකීමට සමත්වීම නිසා ය. දෙවියන්, බ්‍රහ්මයන්, භූතයන් වැනි
සත්ත්ව විශේෂ පමණක් නොව විදුලිය වැනි බල ශක්තීන් ද ඍද්ධි බල, කර්මය ආදී ධර්ම විශේෂ
ද අපට ඇසට නො පෙනේ. ඒවා ධ්‍යානලාභීන්, අභිඥාලාභීන්, රහතුන්, පසේ බුදුවරුන් හා
බුදුවරුන්ගේ මනසට ප්‍රත්‍යක්ෂ අත්දැකීමක් වන, එහෙයින් ම උන්වහන්සේලා විසින්
පැහැදිලි කළ මෙම නොපෙනෙන ලෝකය හා විශ්ව ශක්තිය පිළිබඳව අප තේරුම් ගත යුතු ය. මේ
ලෝකය තුළ භෞතික ඇසින් කළ හැකි දේ ඉතා සුළු ය. දෑසක් ඇති ඔබ මෙතෙක් ලෝකයට කළ දේ සහ
විශ්ව සත්‍යය පිළිබඳව ඔබ තේරුම් ගත් දේ පිළිබඳව සිතීමෙන් මෙය පහසුවෙන් වටහා ගත හැකි
ය. එබැවින් ඔබගේ දෛනික ජීවිතය තුළ සමාජයේ සෙසු සාමාජිකයන් පිළිබඳව ඔබ තුළ පැවතිය
යුතු ආකල්පය වටහා ගන්න. සියලු සත්ත්වයෝ සුවපත් වෙත්වා යන සිතිවිල්ල ඔබගේ යහපත
වෙනුවෙන් ම ඇති භාවනාවක් සේ සලකා එය ප්‍රායෝගිකව වඩන්න. ඔබගේ නිවසට, කාර්යාලයට,
ව්‍යාපාරික ස්ථානයට පැමිණෙන කිසිදු කෙනෙකුගේ හැඩ රුව නොතකා, දේවතාවකු පැමිණියාක්
මෙන් සුහදව හා මෙත් සිතින් පිළිගෙන අවශ්‍යතා ඉටු කරන්න. දුම්රිය, බස් රථයේ දී පවා
අනෙකෙකුට හිංසාවක් වන පරිදි නොහැසිරෙන්න. ගහ කොළ සතා සිවුපාවා පවා තමා මෙන් ම පණ
සහිත සහ නිරුපද්‍රිත ජීවිතයකට ආශා කරන බව දැන හිංසා නො කරන්න. ආහාර පානාදිය
පරිභෝජනයට හානිකර තත්වයට පත් නො කරන්න. ඇළ දොළ ගංගා ආදියෙහි දිය බිඳකටවත් කුණු කසළ
කෙළ සොටු ආදිය දැමීමෙන් අවඥා නො කරන්න. මෙය ඔබට මෙලොවින් සහ පරලොවින් විශාල යහපතක්
සලසනු ඇත. සමස්ත සමාජයේ සුඛිත මුදිත පැවැත්මට ද ආශීර්වාදයක් වනු ඇත. මෙකී පැරැණි
ශ්‍රී ලාංකික ජීවිත දර්ශනයෙන් වර්තමානයේ ජීවත්වන ඔබ මේ මිහි කතට උතුම් මිනිසෙකු
වන්න. |
