සිහි මුළා වූවොත්...

අතුරුගිරිය සදහම් පදනමේ
අනුශාසක
ගලිගමුවේ ඤාණදීප හිමි

බුද්ධ දේශනාවට අනුව සෝතානුදත යනුවෙන් සූත්‍රයක් තිබෙයි. එය ඉතාමත් ම වැදගත් ය. බොහෝ වේලාවට බණ ඇසූ, බවුන් වැඩූ, ධර්මය වඩා, පින්කම් කළ, උපාසක උපාසිකාවන්ට මරණාසන්න මොහොතේ දී විවිධාකාර අනතුරු ඇති විය හැකි යි. ඇතැම් විට මොළයට හානිදායක විය හැකි යි. ඇතැම් විට ස්නායු ආබාධ විය හැකි යි. එවැනි හේතු මත සිහි මුළා වන්නට ඉඩ ඇත.

ඇතැම් විට දුශ්ශීල කෙනෙකුගේ අකුසල් බලවත් ව, සිහි මුළා විය හැකි යි. එලෙස සිහි මුළා වන්නා ඒකාන්තයෙන් අපායගාමී වෙයි. බුදුන් වහන්සේ ශීල විපත්ති අතර පෙන්වා වදාළේ, දුශ්ශීල වූවෝ සිහි මුළාව මරණින් මතු අපායගාමී වන බවයි. එය දුශ්ශීලයාට ලැබෙන විපාකය යි. නමුත්, කෙනෙක් හොඳින් සිල් රැක, දන් දී භාවනා කළ ද, ධර්මය දියුණු කළ ද , එවැන්නෙකුට වුව ද දුශ්ශීල ව සිහි මුළා විය හැකි යි. ඇතැම් විට අනතුරකින් ස්නායු ආබාධයක් ඇති විය හැකි යි. ඇතැම් විට මොළයේ ශල්‍ය කර්මයක් නිසා ක්‍රමයෙක් සිහි කල්පනාව ටිකෙන් ටික අඩු වී සිහිය නොඑන්නට ද පුළුවනි. ඇතැම් විට පාකින්සන් , කෝමා වැනි රෝගයන් නිසා මොළයේ ස්නායු මැරී යන්නට පුළුවනි. ඇතැමුන් හදිසි අනතුරු නිසා අවුරුදු ගණනාවක් දිවි ගෙවන්නේ තාක්ෂණික මෙවලම් තුළ යි. මේවා කායිකව සතර ධාතූන්ගෙන් හටගත් මේ ශරීරයට සෑදිය හැකි අනතුරු වෙයි. මෙවැනි ලෙඩ රෝග නිසා, බණ භාවනා කළ කෙනෙකු පවා සිහි මුළා විය හැකි යි. එවිට කෙනෙකුට මෙසේ සිතෙන්නට පුළුවනි. අනේ! එසේ වූ විට අප කළ පින්කම් එකක්වත් වැඩකට නැති වෙයි ද? සිහි මුළා ව මිය ගියොත් වැඩක් නෑ නේද? යනුවෙනි.

බුදුන් වහන්සේ පෙන්වා දුන් සෝතානුදත සූත්‍රයට අනුව, පුද්ගලයන් සතර දෙනෙකු පිළිබඳ ව දිගු විස්තරයෙහි පළමුවැන්නා ගැන මෙසේ සඳහන් වෙයි. ‘මහණෙනි, එක් පුද්ගලයෙක් සිටී. ඔහු නවාංග ශාස්තෘ වශයෙන් මේ ධර්මයට අනුව සුත්ත(සූත්‍ර දේශනා), ග්‍යෙය( ගාථා සහිත සූත්‍ර දේශනා), ව්‍යෙයාකරණ(දේශනා), ගාථා, ඉතිවුත්ථක, ජාතක , අද්භූත ධම්ම (බුදුන් වහන්සේගේ හැකියාවන් පිළිබඳ දේශනා කළ දේ), වේදල්ල(රහතන් වහන්සේ අතර ධම්ම සාකච්ඡා), උදාන (බුදු මුවින් පළ කරන උදාන වාක්‍ය, රහතුන්ගේ උදාන- ථෙර ථේරී ගාථා) යනුවෙන් සඳහන් දේ නවාංග ශාස්තෘ ශාසනය යි. එනම්, අසූ හාරදහසක ධර්මස්ඛන්ධය යි. මේවා කොටස් කිහිපයකට දේශනාවල ශෛලිය අනුව බෙදා වෙන්කර ඇත. සමහර දේ පද සතරකින් කළ ගාථාවන් වෙයි. ඇතැම් ඒවා විස්තර ඇති ගාථා වෙයි. දීර්ඝ දේශනා, කෙටි දේශනා මඟින් නිතර බුදුන් වහන්සේගේ බණ ශ්‍රද්ධාවෙන් අසා, ඒවා මතක තබා ගන්නා සුතා (අසන) දතා(ඇසූ ධර්මය ධාරණය කර ගැනීම), වචසාපරිචිතා (නිබඳව ම වදනින් පුරුදු කරන), මනසානු පෙක්ඛිතා ( නිබඳව ම ධර්මය නුවණින් විමසන- යෝනිසෝමනසිකාරය) දිට්ඨියා සුප්පටිවිද්ධා( තමන්ගේ දෘෂ්ටිය ධර්මානුකූලව විවර වූ පැත්තට යොමු කරගන්නා දැක්ම) මෙලෙස බුදුන් වහන්සේ ගේ දේශනා අතර සූත්‍ර , අභිධර්ම, විනය දේශනා අසූ හාරදහසක ධර්මස්ඛන්ධය ගැන බණ අසා සූත්‍ර හෝ ගාථා ලෙසින් ඇති කරගන්නා දහම් දැනුම හොඳින් මතක තබාගෙන ධාරණය කරන , ධර්මය වචනයේ පුරුදු පුහුණු කරමින් භාවනා වශයෙන් වඩන, නුවණින් විමසන, ධර්මය කාලයක් පුරුදු පුහුණු කළ අයෙක් සිටිනවා. මොහු ගැන බුදුන් වහන්සේ වදාළේ, හොඳින් ධර්මය වඩන්නෙක් යම් හේතුවකින් සිහි මුළාව මිය ගියොත් , දුශ්ශීල නොවී ,ඇතැම් විට අනතුරකින් මොළයට හානි ව හෝ මොළයේ ශල්‍ය කර්මයකින් ස්නායු ආබාධයක් ඇති ව සිහි මුළාව මිය යා හැකි යි.

ඇතැම් විට තාක්ෂණික මෙවලම් ආධාරයෙන් හෝ සිට මරණයට පත් විය හැකියි. බුදුන් වහන්සේ පෙන්වා වදාළේ සිහි මුළා ව මිය ගියේ නම්, මරණාසන්න මොහොතේ දේවතානුස්සතියක් වැඩීමෙන් හෝ , කළ පිනක් සිහි කරගැනීමෙන් හෝ , අසල සිටින කෙනෙකු මරණාසන්න පුද්ගලයාගේ කනට කර, අම්මාට මතක ද? මෙවැනි පින්කමක් කළා. ඒ නිසා දෙව් ලොව සිත පිහිටුවා ගන්න. , තාත්තා මෙවැනි පින්කමක් කළා නේද? ඒ නිසා දෙව් ලොව සිත පිහිටුවා ගන්නැ’යි ආවර්ජනය කළ ද තමන්ට සිහි නුවණ උපදවා ගත නො හැකිව , සිහි මුළාව මිය යන්නට පුළුවනි. බුදුන් වහන්සේ වදාළේ ‘මහණෙනි,ඔහු ජීවත් ව සිටියදී හොඳින් බණ අසා ධර්මය මතක තබාගෙන බණ භාවනා කර , රැස්කරගත් පින නිසා අන්‍යතර දේව නිකායක උපත ලබන බවයි. එනම්, තමන්ගේ පිනට අනුව කොතැනක හෝ දේව කොටසක උපත ලැබීමට භාග්‍යවත් වන බවයි. ඇතැම් විට භූමාටු දෙවියන් අතරට ඇදී යන්නට වුව ද පුළුවනි. ඇතැම් විට චාතුර්මහා රාජික දිව්‍ය කොට්ඨාශයක උපත ලබන්නට පුළුවනි. එසේ නැතිනම් අපමණ පිනක් මරණ මංචකයේ දී මතු වුණොත් , ජීවත්ව සිටිය දී කළ පිනට අනුව තව්තිසාවේ, හෝ තුසිත දෙව් ලොව හෝ කොහේ හෝ දිව්‍ය කොට්ඨාශයකට ඇදී යයි. බුදුන් වහන්සේ වදාළේ, ‘මහණෙනි, සිහියෙන් මිය ගොස් දෙව් ලොව උපත ලබන දේවතාවාට උපත ලැබූ මොහොතේ සිට ම තමන් කොහේ සිට ආවා ද? , මනු ලොව කෙබඳු පින්කමක් කළා ද? , තමන් මිය යද්දී මතුවූ පින කුමක් ද? මේ දිව්‍ය සැප සම්පත් ලැබුණේ කෙබඳු පිනක් නිසා ද? එලෙස පෙර දිවියේ කළ සියල්ල, සිහියෙන් මළ කෙනාට මතකයට නැඟෙයි.

නමුත් මේ ඇත්තා මිය ගියේ කාලයක සිට සිහි කල්පනාව නොමැතිව වුව ද, කළ පින නිසා ම දිව්‍ය ලෝකයකට ඇදී යයි. බුදුන් වහන්සේ වදාළේ මේ තැනැත්තා දෙව් ලොව පහළ වුව ද පෙර මතකය නොමැති බවයි. තමන් පෙර කොහේ සිටියා ද? කෙබඳු පින්කම් කළාදැ’යි මතකයට නො නැගෙයි, තමන් දෙව් ලොව පහළව පෙර පින නිසා විශාල දිව්‍ය විමාන, දිව්‍ය සැප සම්පත් පහළ වෙයි. මේ නිසා විනෝදයෙන් සතුටෙන් නන්දන උයනට පැමිණ, දිව්‍ය සැපයට ඇලුම් කරමින් කාලයක් ජීවත් වෙයි. බුදුන් වහන්සේ වදාළේ ‘මහණෙනි, කාලයක් යද්දී ඒ පින්වතාට ටිකෙන් ටික පරණ මතකය ආවර්ජනය වන බව යි.

මා පෙර මනු ලොව සිටියා නේද? පෙර මෙවැනි පින්කම් කළා නේද? මා විනෝදයෙන් මෙලෙස කාලය ගත කිරීම සුදුසු නැහැ නේද? අප්‍රමාදී ව ධර්මය වැඩිය යුතු‘යි, පංචකාමයන් අනිත්‍ය නේද? මා පෙර දිනයක මේවා සිහිකරගෙන තිබෙනවා නේදැ’යි තමන්ට ටික ටික පෙර මතකය කාලයක් යද්දී මතු වෙන්නට ගනියි. බුදුන් වහන්සේ වදාළේ, පෙර මතකය මතු වෙද්දී ඒ පුද්ගලයා දිව්‍ය කාමයන්ට ඇලී ගැලී සතුටෙන් කාලය ගත නොකර, අප්‍රමාදී ව ඉක්මනින් ම මාර්ග ඵල ලාභී දෙවිවරු සොයා යන බව යි. සුධර්මා දිව්‍ය සභාවට යයි, පෝය දිනට දෙවිවරු සමඟ ධර්ම සාකච්ඡාවට වඩියි, එහි දී බණ අසා, කල්‍යාණ මිත්‍ර දෙවි දේවතාවුන් සමඟ එකතුව නිවන් මඟ ගමන් කරයි.

බුද්ධ දේශනාවට අනුව මනු ලොව ධර්මය වඩා සිහි මුළාව මිය ගිය ද, දෙව් ලොව උපත ලබා, රැකවරණය සකසාගෙන ධර්ම මාර්ගයට පිවිසෙන දේවතාවා සෝතානුදත සූත්‍රයට අනුව පළමු පින්වතා වෙයි.

- ජම්මික ප්‍රබෝධනී වැලිකල