යහපත් ක්‍රියාවක අයහපත් චේතනාව

ශ්‍රී ලංකා භික්ෂු විශ්ව විද්‍යාලයේ
පශ්චාත් උපාධි අධ්‍යයන ඒකකයේ අධ්‍යක්ෂ
බෞද්ධ හා පාලි අධ්‍යයන අංශයේ
මහාචාර්ය
පාතේගම ඤාණිස්සර හිමි

මනස සැහැල්ලුවෙන් තැන්පත්ව තබා ගැනීමට උත්සාහ කළ යුතු බවට බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කර තිබෙනවා. මනස සැහැල්ලුවෙන් තබාගැනීමට නොහැකිකම නිසා පුද්ගල ගැටලු සහ සමාජ ගැටලු ඇතිවන බවට බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කළා. පුද්ගලික වශයෙන් ඇති වන ගැටලු නිසා සිත කය වචනය හසුරුවන්න යෑමෙන් සමාජයට අප විසින් කෙතරම් ප්‍රමාණයක ගැටලු ඇතිකරනවාද?

යනුවෙන් සිතා බැලුව හොත් එම ප්‍රමාණය විශාලයි. කිසියම් පුද්ගලයෙකු තමන් වැඩ කටයුතු කරනවා නම්,හොඳින් සිතල හොඳින් කල්පනා කරල එම කටයුත්ත කළ යුතුයි.භික්ෂූන් වහන්සේලාට වදාරා ඇත්තේද, චේතනාහං භික්ඛවේ කම්මං වදාමි යනුවෙන්. භික්ෂූන් වහන්සේලා අමතමින් බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කරනු ලබන්නේද, මහණෙනි චේතනාවම මම කර්මය හැටියට දක්වනවා.

තමන් කරනු ලැබුවා වූ කර්මය යහපත් දෙයක්ද, අයහපත් දෙයක්ද යනුවෙන් තීරණය කිරීම සිදුවන්නේ තමන්ගේ සිතිවිල්ල මතයි. මිනිසා සිතින් සිතාම කටයුතු කරයි. යමෙකු යමක් කරනවා නම්,එම කරන ක්‍රියාව කියන වචනය සිතන සිතිවිල්ල පවා සිතින් සිතාම සිද්ධ කරන බවයි. සිතින් ලබාගන්නාවූ අවසරය මත ක්‍රියාවක් කරන නිසා මහණෙනි, චේතනාවම කර්මය හැටියට දකිනවා.මනුෂ්‍යයෙකු හැටියට සමාජයට යම් යම් දේ ක්‍රියාත්මක කරන විට මූලික වශයෙන් සිත, කය වචනය යන තුන් දොර මෙහෙයවමින් සිදුකරනු ලබයි.

කයෙන්, වචනයෙන් යමක් සිදු කළත් ,තමන් කරනු ලබන ක්‍රියාව කළ යුතුද? නොකළ යුතුද? යන්න තමාට අවසරය ලබාදෙන්නේ තමාගේම සිතයි. කිසියම් වූ පුද්ගලයෙක් කිසියම් දෙයක් කළ විට එහි ප්‍රතිඵලය යහපත් හෝ අයහපත් විය හැකියි. සමාජයට පෙනෙන දේ යහපත හෝ අයහපත ලෙස තීරණය කරයි. කිසියම් පුද්ගලයෙකු කිසියම් දෙයක් කරන විට එය අයහපත් දෙයක් ලෙස සමාජයට පෙනෙන්න පුළුවන්. ඇතැම් අවස්ථාවක එම ක්‍රියාවම යහපත් දෙයක් ලෙස සමාජයට සිතෙන්න පුළුවන්. සමහර අයෙකුට එම ක්‍රියාව හොඳ දෙයකුත් නොවන නරක දෙයකුත් නොවන ලෙස පෙනිය හැකියි. කිසියම් අයෙකු සමාජයට ක්‍රියාවක් කළ විට ප්‍රතිඵලයක් පෙනෙන්න තිබෙනවා. බුදුරජාණන් වහන්සේ පෙන්වා දෙනු ලබන්නේ සමාජයට පෙනෙන ප්‍රතිඵලය වෙනත් එකක්. පුද්ගලයාට එහි අර්ථය සිත සුව පිණිස පවතින්නේ ඔහුගේ සිතිවිල්ල මත බවයි.

කිසියම් පුද්ගලයන් දෙදෙනෙකු අතර ඇතිවුණ කතාබහක් තවත් අයෙකුට හෝ ආයතනයක ප්‍රධානියාට හෝ කියනවා නම්,එම කීම කේලමක් බවට පත්වෙනවාද? නැද්ද? එය අකුසලයක්ද, කුසලයක්ද බවට පත්වන්නේ කියන පුද්ගලයාගේ සිතිවිල්ල මතයි. එම පුද්ගලයා ඇත්ත ප්‍රකාශ කළත් ඔහු එම ඇත්ත ප්‍රකාශ කරන්නේ ආයතන ප්‍රධානියා සමඟ බිඳවීමේ අදහසින් විය හැකියි. එම දෙදෙනා අතර ගැටුමක් ඇතිකිරීමේ අදහසින් ඔවුන් බිඳවීමේ චේතනාව ඔහු තුළ පවති. ආයතන ප්‍රධානියාත් සමඟ ගැටුමක් ඇති කිරීමෙන් ඔහුට ලාභයක් ඇති වෙනවා වෙන්න පුළුවන්. එම ලාභය හෝ වාසිය ලබාගැනීමේ චේතනාව වෙනත් චේතනාවක් වෙයි. එම දෙදෙනා බිඳවීීමේ චේතනාව වෙනත් එකක් වෙයි. වෙනත් චේතනාවක් සිත තුළ තබාගෙන එම දෙදෙනා බිඳවීමේ අදහසින් ප්‍රකාශ කරනු ලැබුෙවි බොරුවක් නොවිය හැකියි. දෙදෙනෙකු බිඳවීමේ චේතනාවෙන් තවත් අයෙකු යම් කිසි ස්ථානයක සිදුවුණ සිද්ධියක් ප්‍රකාශ කිරීම කේලමක් බවට පත්වෙයි. අප අපගේ ජීවිතය තුළ අපගේ කටින් කෙතරම් ප්‍රකාශ ප්‍රමාණයක් ප්‍රකාශ කර ඇතිද?එම ප්‍රකාශ තමන් කුමන චේතනාවෙන් කළාද? කියන කාරණාව දන්නේ තමන් පමණයි. කිසියම් තැනැත්තෙකු හෝ තැනැත්තියක කිසියම් ක්‍රියාවක් කළාට පසුව සමාජයට එහි ප්‍රතිඵලය දකින්නට ලැබෙන බව බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කරයි. ඇතැම් අවස්ථාවල එයින් සමාජයට ලැබෙන ප්‍රතිඵලය යහපත් දෙයක් විය හැකියි. පුද්ගලයෙකු යහපත් චේතනාවෙන් යහපත් ක්‍රියාවක් කරනවා විය හැකියි. ඒ වගේම යහපත් චේතනාවෙන් අයහපත් ක්‍රියා කරනවා විය හැකියි. අයහපත් ෙචිතනා පෙරදැරිව යහපත් වැඩ කරනවා වෙන්නත් පුළුවන්. අයහපත් චේතනා පෙරදැරිව අයහපත් වැඩද කළ හැකියි. මිනිසුන් යහපත් ක්‍රියා සහ අයහපත් ක්‍රියා කරන බවයි.යහපත් ෙචිතනාවෙන් යහපත් වැඩද අයහපත් චේතනාවෙන් අයහපත් වැඩ කරන බවට කොටස් දෙකකට අප විසින් බෙදනු ලබයි.

යහපත් චේතනාවෙන් යහපත් ක්‍රියාවක් කිරීම එතරම් ගැටලු සහගත නොවෙයි. අයහපත් චේතනාවෙන් අයහපත් ක්‍රියාවක් කිරීම එතරම් ගැටලු සහගත නොවෙයි. අයහපත් චේතනාවෙන් යහපත් වැඩ කරන අවස්ථාද නැතුවා නොවෙයි. වේතනාව අයහපත් වුවත් , එම ක්‍රියාව සමාජයට යහපත් ක්‍රියාවක් ලෙස දක්නට ලැබෙයි. රට තුළ මාර්ග හැදීම යහපත් ක්‍රියාවක්. මිනිසුන්ට නිදහසේ ඉඩකඩ ඇතිව ලස්සන පරිසරයක ගමන් කළ හැකියි. පාර හැදීමට කොන්ත්‍රාත් බාරගන්න පුද්ගලයා තමන් ලබාගත් කොන්ත්‍රාත් සියල්ලම තමාගේ ඥාතීන්ටම ලබාදෙයි. බුදුරජාණන් වහන්සේ ඥාතීන්ට සැළකිය යුතු බවට දේශනා කළ බව සත්‍ය වුවත්,ඥාතීන්ට සැළකීම යහපත් කාරණාවක් වුවත්, පොදු මහජනතාවගේ පොදු කටයුත්තක් කිරීමට තිබෙන මුදලින් තමන්ගේ ඥාතීන්ට සැළකීම වැරැදියි. ඔහුගේ පුද්ගලික ධනයෙන් ඥාතීන්ට සැළකීම යහපත් ක්‍රියාවක්.

එම කටයුත්ත කරන අවස්ථාවෙහි තමන්ට කොමිස් මුදලක් ලැබෙයි. එම කොමිස් මුදල ලබාගැනීම ඔහුට අකුසලයක් නොවෙයි. ඔහු කොමිස් මුදලෙහි ප්‍රමාණයට අනුව කටයුත්ත අවසන් කර කටයුත්ත සඳහා ලබාදී ඇති මුදල තමාගේ කොමිස් එකට ලබාගෙන එම මුදල පරිහරණය කිරීම අකුසල ක්‍රියාවක් වෙයි. රට තුළ පවතින සම්මත ක්‍රමයට අනුව තමාට හිමි විය යුතු මුදල ලබාගැනීම අකුසලයක් නොවුනත් ,ඔහුගේ චේතනාව වෙනත් ආකාරයට මුදල් ලබාගෙනත් තමන් එම පාර හැදූ බවටද ඔහු විසින්ම ප්‍රකාශ කරයි. එසේ පාර හැදුවත්, සමාජයට පාරක් හැදී තිබෙන නිසා එය යහපත් වැඩක් වෙයි. නමුත් ඔහු යහපත් ක්‍රියාව සිදුකරනු ලැබුවේද, අයහපත් චේතනාවෙන්. සමාජයට යහපත් කටයුත්තක් කළත් ඔහු අකුසලයක් සිදුකර ගනී. එම පුද්ගලයා කරනු ලැබූ ක්‍රියාවේ චේතනාව අයහපත් නිසා ඔහුට අකුසලයක් සිදුවුණා.

මෙම සමාජය තුළ ඇතැම් පුද්ගලයන් අයහපත් චේතනාවන් තබාගෙන සමාජයට යහපත් වැඩ කටයුතු කරන ආකාරය දක්නට ලැබෙන අවස්ථා තිබෙනවා.

කිසියම් දරුවෙක් එම දරුවාගේ අම්මා සමඟ ඉතාමත් තරහෙන් සිටියා.කුඩා කල සිටම දරුවාට ආහාර පාන ,බේත් හේත් , ඇඳුම් පැලඳුම් හා එයට අමරතර සියලු වැඩ කටයුතු කරදෙමින් අම්මා සහ තාත්තා දරුවෙකුට සිවු පසයෙන් සළකනවා. අම්මා තාත්තා දුක් මහන්සියෙන් හම්බ කළ මුදලින් දරුවන්ට නොමිලයේම සිවිපසය ලබාදෙන බව දරුවන්ද දැනගත යුතුයි. කෑම බීම, බේත් හේත් ලබාදෙමින් දුක සැප බලන අම්මා තාත්තා සමඟ ඇතැම් දරුවන් රණ්ඩු සරුවල් ඇති කරගනු ලබන අවස්ථා නැතිවා නොවෙයි. අම්මා ගහන බවට එම දරුවා අම්මාට චෝදනා කරයි.වර්තමාන සමාජ පරිසරය තුළ දරුවෙකු ලොකු මහත් වෙන විට බයක් දනෙන බවත් සමාජය තුළ සිදුවන සිදූවීම් රූපවාහිනිය ගුවන්විදුලිය බලන විට දරුවන් හැදීමට විශාල බයක් තිබෙන නිසා දරුවාට දඩුවම් කර හෝ යහපත් ලෙස හඳාගත යුතු බවට අම්මා ප්‍රකාශ කරයි.දරුවා යහපත්ව හඳාගත යුතුබවට එම අම්මා තුළ පවතින චේතනාව අයහපත් නැහැ. සංසාර කර්මයට අනුව කර්මානුරෑපිව තමන්ට ලැබුණ දරුවා යහපත්ව හඳාගත යුතුයි. සංසාරය පුරා ලේ ඥාතීත්වය අනුව දරුවෙකු අම්මාගේ කුස පිළිසිඳ ගනී.සංසාරය කිසියම් සම්බන්ධයක් අනුව දරුවෙකු ලැබෙයි.තමාට ලැබී තිබෙන ඥාතීන් ගිය ආත්මවල සිටි ඥාතීන් විය හැකියි. ලබන ආත්මය තුළත් දැන් ලැබී සිටින ඥාතීන්ම සිටිය හැකියි. එවැනි ආකාරයට සංසාර සම්බන්ධයක් මත ලැබෙන දරුවා යහපත් ලෙස හඳාගත යුතු චේතනාව අයහපත් චේතනාවක් නොවෙයි. තමාගේ හොඳම මිත්‍රයා දවසේ තුන් වේලටම මතකයට නැඟෙනවා සේම තමාගේ හොඳම හතුරාද දවසේ තුන් වේලටම මතක් විය හැකියි. හතුරුකමත් සංසාර සම්බන්ධයක් ලෙස පැමිණෙයි. මිතුරුකමත් සසර සම්බන්ධයක් වෙයි.සමහර දරුවන් එම කාරණාව තේරුම් ගන්නේ නැහැ.

මට මවු පදවිය ලැබුණ දිනේ
ඔබේ අගේ දැනුනා අම්මේ

යනුවෙන් ඇතැම් දූවරුන්ට අම්මාගේ අගය දැනෙන්නේද ඇයට දියණියක් ලැබුණ දවසටයි. ඇතැම් දියණිවරුන්ට එලෙසවත් තේරෙන්නේ නැහැ. අම්මා තාත්තා හතුරෙක් ලෙස සිතයි. තමාගේ ලේ ඥාතිවරුන්ට එලෙස සැළකීම එතරම් හොඳ නැහැ.තමන්ගේ දරුවා ලොකු මහත් වෙනකොට වැරැදි ආශ්‍රයට යන නිසා නිතරම තරවටු කරමින් හැම දෙයටම එපා කියන බව අම්මාවරුන් පවසයි. අම්මාගේ චේතනාව යහපත් උදාර ෙචිතනාවක් දරුවාට ගුටිගහන විට දරුවාට රිදෙයි. දරුවා හදාගැනීමේ චේතනාව යහපත් වුණත් කරන ක්‍රියාව අයහපත් ක්‍රියාවක් වෙයි.දරුවෙකුට සැම විටම තරවටු කරනවා නම්, එය අම්මාගේ අයහපත් ගතිගුණයක්. අම්මාගේ සිතිව්ල්ල කෙතරම් යහපත් වුවත්,කරන ක්‍රියාව හොඳ දෙයක් නොවන නිසා එවැනි ක්‍රියා අතහැර දැමිය යුතුයි. දරුවාට එපා කියනවාට වඩා දරුවා කළ යුතු නොකළ යුතු දේ පහදා දිය යුතුයි.දරුවා කළ යුතු දේ පහදා දීමට අම්මාද ටිකක් සිතිය යුතුයි. දරුවාට යමක් කිරීමට එපා කියන්න අම්මාට උගත්කමක්,බුද්ධිමත්කමත් ,තැන්පත්කමක් අවශ්‍ය නැතත් දරුවා කළ යුතු දේ පහදා දීමට අම්මා බුද්ධිමත් විය යුතුයි. දරුවා හුරු කළ යුත්තේ කුමන දිශාවටද සිතා දරුවාට එම පැත්තෙහි දේ ආශාවෙන් කිරීමට දරුවා හුරු කළ යුතුයි. එසේ සිතන අම්මාවරුන් අපගේ සමාජයට අවශ්‍ය වුවත්,එවැනි අම්මාවාරුන් අඩුවීම අවාසනාවක්.

- හේමමාලා රන්දුනු