මාර වසඟයට අසුවුණාද?

මාකඳුර ශ්‍රී සරණංකරාරාම විහාරවාසී
ශාස්ත්‍රවේදී
හීනටිපනේ සීලරතන හිමි

මාරයා සත්වයා සසරට ඇද දමන හා සසරින් මිදීයාමෙන් වළක්වන පාපිෂ්ට ක්‍රියාදාමයෙන් බැහැර වී සිටිතැයි නොසිතිය යුතුය. එදා මෙන්ම අදත් නොපසුබට උත්සාහයෙන් ඔහු මිනිසුන් අතර ක්‍රියාත්මක වී සිටින බව අප නුවණින් වටහා ගත යුතුය.

බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් දුක්විඳින දෙව් මිනිසුන් සහිත ලෝකයා කෙරෙහි දයානුකම්පාවෙන් ඔවුන් මේ සසර දුකින් මුදවා ලීමට මග පෙන්වද්දී සත්වයා සසර තුළම රඳවා ගැනීමට වෑයම්කළ මාරයකු පිළිබඳව බුදුසමයෙහි නිතර අසන්නට ලැබේ.

ක්ලේශ මාර, මෘත්‍යුමාර අභිසංඛාර මාර, ස්ඛන්ධ මාර, දේවපුත්‍ර මාර යනුවෙන් මාරයින් පස් දෙනෙකු ගැන සඳහන් වී ඇතත්, දේවපුත්‍ර මාර හැර ඉක්බිති සිව් දෙන සංකල්පීය මාරයෝය. දේවපුත්‍ර මාර යනු දෙවියෙකි. ඔහු පරනිර්මිත වසවර්ති නම් දිව්‍ය ලෝකයෙහි වාසය කරයි. දෙවියන් අතර වැඩිම ආයුෂ වින්දනය කරන්නේත් ලෞකික ජීවිතයේ වැඩිම කාම සම්පත් විඳින්නාත් වසවර්ති මාරයාය. ඉතා දීර්ඝ ආයුෂයක් කම් සැප විඳිමින් ගත කරන නිසා ඔහුට එම දිව්‍යාත්ම භාවයෙන් චුතව යන බවක් කල්පනා නොවෙනවා විය හැකිය. සදාකාලිකවම පංචකාම සම්පත්තියෙහි ඇලී ගැලී වාසය කෙරෙතැයි සිතෙන නිසා පස්කම් සුවය පිටුදකින සසරින් මිදීමට ක්‍රියාකරන පැවිද්දන් කෙරෙහි ඔහු මනාපයක් නොදක්වයි.

මාරයාගෙන් බාධා

බෝසතුන් අභිනිෂ්ක්‍රමණය කිරීමත් බුද්ධත්වයට පත්වීමත් ධර්ම දේශනා කිරීමට තීරණය කිරීමත් වැළැක්වීමට වෑයම් කළ මාරයා බුදුරදුන් සත්සතිය ගතකරමින් අජපල් නුගරුක් මූල වැඩ වෙසෙද්දී නොපමාව පිරිනිවන් පෑමටද ආරාධනා කළේය. ඉන් පසුවත් නොයෙක් අවස්ථාවලදි බුදුරදුන්ට බාධා කළ බව සංයුත්ත නිකායේ මාර සංයුත්තය ඇතුලු ත්‍රිපිටක දේශනාවන්හි දැක්වේ. උරුවේලාහි නේරංජරා නදී තෙර අජපාල නිග්‍රෝධ මුලයෙහි බුදුරදුන් වැඩ වසද්දී බුදුරදුන්ගේ විසුද්ධිමාර්ගය ගැන ඔහු චෝදනා කළේය. තවත් අවස්ථාවක මහ ඇතෙකුගේ වෙස් ගෙන බුදුරදුන් තැති ගැන්වීමට පැමිණි බව සඳහන් වේ. බරණැස ඉසිපතනයේදී බුදුරදුන් තමන්ගේ මාර පාශයට හසුවී ඇතැයි කියා පෑවේය. මගධයෙහි ‘පංචශාලා’ නම් බමුණුගමට බුදුරදුන් පිඬු සිඟා වැඩිය කල්හි මාරයා එගම නිවැසියන්ට ආවේශව පිණ්ඩපාතය දීමෙන් වැළැක්වූ බව පිණ්ඩ සූත්‍රයෙහි සඳහන් වේ. බුදුරදුන් කල්පයක් වැඩ සිටීමට හැකි බව අනඳ හිමියන්ට පවසද්දී ඒ සඳහා ආරාධනා කිරීමෙන් අනඳහිමියන් වළක්වාලීමට මාරයා ක්‍රියා කළ බව මහා පරිනිබ්බාණ සුත්‍රයේ සඳහන් වෙයි. මෙබඳු සිදුවීම් රාශියක් ත්‍රිපිටකයේ ඇතුළත්ව තිබේ.

බුදුරජාණන් වහන්සේට මෙන්ම භික්ෂු භික්ෂුණීන්ටත් මාරයා විවිධ අවස්ථාවන්හි බාධා පැමිණවීය. මාර සංයුත්තයේ සම්බුල සූත්‍රයේ එන තොරතුරකට අනුව ශාක්‍ය ජනපදයෙහි සිලාවති ගමෙහි බවුන් වඩිමින් සිටි භික්ෂූන් වෙත බමුණු වෙසක් මවාගෙන එළැඹ “ඔබලා තරුණය, ඉතාකලු වූ කෙස් ඇත්තෝය. මානුෂික කාම සම්පත් පරිභෝග කරන්න, මේ ආත්මභාවයෙහි වින්ද යුතු සුව හැර කල්ගෙවා වින්ද යුතු සුව කරා නොදුවන්න”යි පැවසීය. අඹවනයෙහි විසූ “ආළවිකා” නම් භික්ෂුණිය වෙත එළඹ

නත්ථි නිස්සරණං ලොකෙ – කිං විවේකෙන කාහසි
භුඤ්ජස්සු කාමරතියො – මාහු පච්ඡානුතාපීනී’ති

මාරයාගේ උපකාරය කාටද?

(ලොව නිවනෙත් නැත. විවේකයෙන් කුමක් කරන්නෙහිද? කාමරතිය,විඳුව, පසුතැවිලි නොවව) යි පැවසීය. මෙපරිද්දෙන් සෝමා, විජයා, ගෝතමී ආදි බොහෝ භික්ෂුණීන් වෙතද පැමිණ ඔවුන් අධෛර්යමත් කිරීමට උත්සාහ කළ බව පෙනේ.

මාරයාගේ භූමිකාව කුමක්ද? යන්න යථෝක්ත විස්තරවලින් වටහා ගත හැකිය. අදද මාරයා සත්වයා සසරට ඇද දමන හා සසරින් මිදීයාමෙන් වළක්වන පාපිෂ්ට ක්‍රියාදාමයෙන් බැහැර වී සිටිතැයි නොසිතිය යුතුය. එදා මෙන්ම අදත් නොපසුබට උත්සාහයෙන් ඔහු මිනිසුන් අතර ක්‍රියාත්මක වී සිටින බව අප නුවණින් වටහා ගත යුතුය. බෞද්ධ සමාජය තුළින් පවා නිතර ඇසෙන මැසිවිල්ලක් නම් ‘අසාධාරණව හා අධාර්මිකව විවිධ ජාවාරම්වල යෙදෙන අය යහමින් මුදල් උපයමින් ඉතා සුඛෝපභෝගී ජීවිත ගතකරන නමුත් දැහැමින් ජීවත්වන අයට විවිධ දුක් කරදර මධ්‍යයේ ඉතා දුකසේ කාලය ගතකරන්නට සිදුව ඇති බවයි සතුන් දිවි තොරකරන , හොරකම් කරන, හෝ මත්ද්‍රව්‍ය නිපදවන හා අලෙවි කරන දුශ්චරිතවත් ජීවිත ගතකරන අය ගෙවල් දොරවල් යානවාහන ආදියෙන් පොහොසත්ව සමෘද්ධිමත් ජීවිත ගත කරන බව සැබෑවක් සේ පෙනේ. අධාර්මික ජීවිත ගතකරන මිනිසුන්ගේ දෙවියා මාරයාය. ඔවුන් මාරයා වෙනුවෙන් දේවාල ඉදිකොට පුද පූජා නොකළත් පව්කාර ජීවිත ගතකරමින් සසර දිගු කරගන්නා මිනිසුන්ට මාරයාගේ උපකාරය ඉඳුරාම ලැබේ. ඔවුන් මාරයාගේ අභිලාෂය අනුව ක්‍රියාකරන බැවිනි. ඔවුන් තමන් කරන පාපී කටයුතු හේතුවෙන් අපාගතවන නමුත් මාරයාට එය ප්‍රශ්නයක් නොවේ. ඔහුට වුවමනා කරන්නේ සත්ව ප්‍රජාව සසරෙහි ගැලී සිටීම පමණි.

අසාධාරණව හා අධාර්මිකව ධනය උපයන්නන්ට මාරයාගේ සහාය නොකඩවා ලැබෙන අතරම වැඩෙන සම්පත් නිසා වඩවඩා උද්දාමයට පත්වන ඔවුහු තව තවත් තම ව්‍යාපාර තරකරගනිමින් මාරයාගේ පාශයෙහි තවතවත් සිරවෙති. මේ රැවටිල්ලට ගොදුරු වී තාවකාලික වින්දනයක් ලැබීමට සිතන ඇතැම්හු සසරින් මිදීම පසෙක ලා තමනුත් එම මගටම පිවිසෙති. එයද මාරයාගේ අරමුණක් ඉටුවීමකි.

සාමාන්‍යයෙන් ලෝකයේ ස්වභාවය සමෘද්ධිමත් ජීවිත ගත කරන්නන් අන් අයගේ ඊර්ෂ්‍යාවට භාජනය වීමයි. එහෙත් අධාර්මිකව ධනය උපයන හා මිථ්‍යා කාමය සොයන්නන් කෙරෙහි අප තුළ ඇතිවිය යුත්තේ ‘අනේ මොවුන්ට සතර ආපායාදී දුගතිවලට වැටී දුක්විඳින්නට සිදුවෙනවා’ නොවේද? යනුවෙන් සිතා අනුකම්පාවක් මිස ඊර්ෂ්‍යාවක් නොවේ.

මාරයාගේ උපක්‍රම

මාරයා ඉතා උපක්‍රමසීලිය. ඔහු ඇතැම්විට තම අරමුණ උදෙසා මිනිසුන් යහපතෙහි යෙදවීමට පවා ඉඩ තිබෙන බව මාරතජ්ජනීය සූත්‍රයෙන් පෙනේ. මුගලන් මහරහතන් වහන්සේ කකුසඳ බුදුරදුන් දවස සිටි “දුසි” නම් මාරයකු ගැන එහිදී සඳහන් කරති. පළමුව ඔහු බ්‍රාහ්මණ ගෘහපතියන්ට ආවේශ වී භික්ෂු සංඝයාට පරුෂ වචනයෙන් ආක්‍රෝශ පරිභව කරවයි. එහිදී බුදුරදුන්ගේ උවදෙසින් භික්ෂූහු ඔවුන්ට මෙත් වඩති.ආක්‍රෝශ පරිභවයෙන් භික්ෂු සංඝයාගේ සිත් කැළඹීමට පත් කිරීමට නොහැකිවුණු තැන ඔහු බමුණු ගැහැවියන්ට ආවේශ වී සංඝයාට සිව්පසයෙන් සංග්‍රහ කරවයි. සිව්පසයෙහි ලොල්ව මහා සංඝයා සිත් පෙරළියකට පත් වෙතැයි සිතුවද එසේ නොවන්නේ බුදුරදුන් අසුභ භාවනාව වඩන්නට භික්ෂූන් වහන්සේලාට උපදෙස් දෙන නිසාය. දායකයෝ මරණින් මතුදෙව් ලොව උපදිති. දෙව්ලොව ඉපදීමද මාරයාගේ අරමුණ යම් තරමින් හෝ ඉටුවීමකි. දිව්‍යමය කාමසම්පත්තීන්ට ගිජුවන දෙවියන් බව දුකින් මිදීමට ප්‍රමාදවන බැවිනි. අවසානයේදී දුසී මාරයා මිනිසකුට ආවේශ වී බුදුරදුන්ගේ අගසව්වකු වන “විධුර” ශ්‍රාවකයන් වහන්සේගේ හිසට ගලකින් පහර දෙවයි. හිස පැලී ලේ වගුරවමින් එතුමෝ බුදුරදුන් පසුපස වඩිති. මාරයා ඒ සැණෙකින් දේවාත්මයෙන් චුතව නිරයේ උපදී. මහ රහතන් වහන්සේලාට පවා මෙසේ අකටයුතුකම් කරන මාරයා පුහුදුන් සත්වයනට කුමක් නොකල හැකිදැයි සිතීම වටී.

මාරයා තම සැබෑ වේෂයෙන් හෝ අන්‍යවේෂයකින් අප ඉදිරිපිටට නොපැමිණෙන නමුත් ඔහු අපගේ මනස විකෘතියට පත් කොට අප පාපයට නැඹුරු කරන්නට ඉඩ ඇති බව අමතක නොකළ යුතුය. එබැවින් ධර්මයෙහි පිළිසරණ ලබමින් දැහැමි ජීවිතයක් ගත කරමින් මාර උපක්‍රමයන්ට හසු නොවී සසර දුකින් අත්මිදීමේ අරමුණ සාක්ෂාත් කර ගැනීමට උනන්දු වීම සියල්ලන්ගේ අභිලාෂය විය යුතුය.