|
චුල්ලහත්ථි පදෝපම සූත්‍රය
 අග්ගමහා පණ්ඩිත
පල්ලත්තර සුමනජෝති නාහිමි
එවං වුත්තෙ භගවා ජාණුස්සොණිං බ්‍රාහ්මණං එතදවොචං. න ඛො බ්‍රාහ්මණ එත්තාචතා
හත්ථිපදොපමො විත්ථා රෙන පරිපූරො හොති. අපි ච බ්‍රාහ්මණ යථාහත්ථිපදොපමො චිත්ථාරෙන
පරිපූරො හොති, තං සුණාහී සාධුකං මනසිකරොහි භාසිස්සාමි තිං. එවං හො ති ඛො ජාණුස්සොණි
බ්‍රාහ්මණො භගවතො පච්චස්සොයි. භගවා එතද වොච (ම.නි. ඕපම්මවග්ග. 1. 3. 7)
පිලෝතික පිරුවැජියා හා ජාණුස්සෝණි බමුණා අතර ඇති වූ කතා සල්ලාපය පිළිබඳව බමුණා
විසින් බුදුරදුන්ට සැලකළ විට බුදුන් වහන්සේ මෙසේ වදාළහ. ‘බමුණ’ මෙපමණකින්
හත්ථිපදෝපමාව සම්පූර්ණ නොවේ. හත්ථි පදෝපමාව විස්තර වශයෙන් සම්පූර්ණ වන හැටි මැනවින්
අහන්න. අසා මැනවින් මෙනෙහි කරන්න. මම කියන්නම්. පින්වතුන් වහන්ස, හොඳමයි. යනුවෙන්
ජාණුස්සොණි බමුණා බුදුරඳුන්ට පිළිතුරු දුන්නා. එවිට බුදුරජාණන් වහන්සේ සුළු ඇත්පා
සටහන උපමා කොට විස්තර දේශනාව මෙසේ වදාළහ. ඉහත සඳහන් දේශනා පාඨයෙහි තේරුම එයයි.
මේ ධර්ම දේශනාව මිහිඳු මාහිමි එදා හෙළදිව වැසියන්ට දේශනා කළේ මිස්සක පව්වේ අඹතලා ගල
මත වැඩ හිඳිමිනි. මිහිඳු මරහතන් වහන්සේ ප්‍රමුඛ ධර්ම දූත පිරිස පොසොන් පුර පොහෝ
දවසෙ දඹදිව විදිසාවෙ සිට ලක්දිව මිස්සක පර්වතයට අහසින් වැඩිම කළේ බෞද්ධ ධර්ම දූතයන්
වශයෙනි. උත්සව දිනයක් වූ එදින හෙළ දිව මහරජ වූ තිස්ස රජතුමා මිස්සක පව්ව දෙසට සේනා
සමඟ විනෝදයට මුව දඩයමේ ගියේ රාජ්‍යමය චාරිත්‍රයක් වශයෙනි. එහිදී මිහිඳු මාහිමි හමු
වූ තිස්ස රජතුමා උන්වහන්සේ සමඟ කතා සල්ලාපයෙන් පසු පන්සිල් ගෙන බුදුදහම ඒ අවස්ථාවේ
වැළඳ ගති. රජතුමා ප්‍රමුඛ පිරිසට පළමුවෙන්ම දෙසූ ධර්ම දේශනාව වූයේ චුල්ල (චූළ)
හත්ථිපදෝපම සූත්‍රයයි. මේ සූත්‍ර දේශනාවේ බුදුරජාණන් වහන්සේ සාරාසංඛ්‍ය කල්පලක්ෂයක්
පාරමී පුරා අවබෝධ කර ගත් නිවන් මඟ පිළිබඳ පූර්ණ විස්තරයක් ඇතුළත් වේ.
 අපේ බුදුන් වහන්සේ දෙව්රම් වෙහෙර වැඩ වෙසෙන දවසක වෙළඹුන්, සහිත සියල්ලෙක්ම සුදු වූ
රථයකින් දහවල් මද්දහන වෙලාවේ සැවැත් නුවර චාරිකාවේ ගිය ජාණුස්සෝණි බමුණා අතර මගදී
පිලෝතික නම් පරිබ්‍රාජකයා හමුවුණා. බමුණා ඇසුව, මේ මහ දවාලේ කොහි සිටද එන්නේ කියල
පින්වත. මම ශ්‍රමණ භවත් ගෞතමයන් සමීපයෙහි සිටයි එන්නේ කියා පරිබ්‍රාජකයා කීව. බමුණ
අහනව ගෞතමයන්ගේ ප්‍රඥාව හා ව්‍යක්ත භාවය ගැන කොහොමද ඔබ හිතන්නේ? හේ පණ්ඩිතයෙක්ද?
පිලෝතික කියනව ඒ ගැන කියන්න මම කවරෙක් වෙමිද? උන්වහන්සේගේ ප්‍රඥාව, වියත් බව,
පණ්ඩිත බව කියන්න දන්නේ එබඳුම බුදුවරයෙක් පමණයි. බමුණ ඔබ බොහොම ඉහළින් උන්වහන්සේ
පසසනව නේද? පිලෝතික, උන්වහන්සේ පසසන්න මා කවරෙක්ද? පැසසුම් ලත් අයත් උන්වහන්සේ
පසසනව. දෙවි මිනිසුන් අතර ගෞතමයන් වහන්සේ ශ්‍රේෂ්ඨයි. බමුණ අහනව වාත්ස්‍යායන ඔබ
මොනමොනු කරුණු දැකලද ඔයතරම් උන්වහන්සේ පසන්නේ?
බමුණ, නාග වනික( ඇතුන් වසන වනයක හැසිරෙන) දක්ෂ පුද්ගලයෙක් ඇතුන් වසන වනයට ඇතුළත් වූ
විට ඔහුට හමුවෙනව දිග, පළල මහ ඇත් පා සටහනක්. මේ තමයි මහාම ඇතාගේ පා සටහන කියල ඔහු
තීරණය කරන්නාක් මෙන්. ඤාණපද (ඤාණ සටහන්) හතරක් උන්වහන්සේගේ මම දැක්කෙමි. ඒ අනුව
ගෞතමයන් වහන්සේ සම්මා සම්බුද්ධයි. උන්වහන්සේගේ ධර්මය ස්වාක්ඛාතයි. උන්වහන්සේගේ
ශ්‍රාවක සංඝයා සුපටිපන්නයි කියා මම තීරණයට පැමිණයෙමි. බමුණ මම මෙහෙම කරුණක් ද
දකිමි. සමහර අය ඉන්නව තමන්ගේ ප්‍රඥාවෙන් අනුන්ගේ දෘෂ්ටි බිඳිමින් හැසිරෙන එබඳු වාද
පවත්වා අඳුරෙහි අස්ව ලෝමයට විදීමට තරම් දක්ෂ දුනුවායන් වැනි ඥානවන්ත පඬිවරු සිටිති.
ඔවුහු ගෞතමයන් වහන්සේ අසවල් ගමට, අසවල් නියම් ගමට පැමණෙනවයි කියල අහල ඒ පඬිවරු
බුදුන්ගෙන් අහන්න ප්‍රශ්න මාස ගණන් තිස්සෙ හදනව. මම ගෞතමයන්ගෙන් මෙහෙම අහනව.
උන්වහන්සේ මෙහෙම පිළිදේවි. යළිත් මම මෙහෙම අහනව, එසේ අහල උන්වහන්සේ හා වාදයට
පෙළඹෙනව.
මෙබඳු ක්ෂත්‍රිය පඬිවරු, බ්‍රාහ්මණ පඬිවරු, ගෘහපති පඬිවරු හා අන්‍ය දෘෂ්ටික ශ්‍රමණ
පඬිවරු යන සිව් පඬිවරුත් බුදුන් වහන්සේ වෙත පැමිණි විට උන්වහන්සේ පළමුව දැහැමි
කතාවෙන් කරුණු දක්වල ඔවුන් ලවා ඒවා පිළිගන්න වනවා. ඒවා තහවුරු කරනව. ඒවායින් සතුටු
කරවනව. ඒවා පිළිගත් ඔවුන්ට අසන්නට ප්‍රශ්නයක් නැතිව උන්වහන්සේගේ ශ්‍රාවකයන් බවට
පත්වෙනව. බමුණ, ක්ෂත්‍රිය, බ්‍රාහ්මණ, ගෘහපති, ශ්‍රමණ යන පඬිවරුන් මෙසේ බුදුන් සරණ
යාම යන ඤාණ පද හතර දුටු මම උන්වහන්සේ සම්මාසම්බුද්ධයි, උන්වහන්සේගේ ධර්මය
ස්වාක්ඛාතයි. උන්වහන්සේගේ ශ්‍රාවක සංඝයා සුපටිපන්නයි කියා නිශ්චය කෙළෙමියි පිලෝතික
කීය. මෙය ඇසූ ජාණුස්සෝණි බමුණා රියෙන් බැස උතුරු සළුව එකාංශ කරගෙන දෙව්රම් වෙහෙර
දෙසට හැරී ‘නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මා සම්බුද්ධස්ස’ ඒ භාග්‍යවත් අර්හත් සම්‍යක්
සම්බුද්ධයන් වහන්සේට මාගේ නමස්කාරය වේවා යි තෙවරක් කියා කිසියම් දිනක උන්වහන්සේ හමු
වී සතුටු සාමීචියේ යෙදෙන්නේ නම් මැනවැයි.
ඉක්බිති බුදුන් වහන්සේ වෙත ගිය බමුණා උන්වහන්සේ සමඟ සතුටු සාමිචී කථා කොට එකත් පසෙක
හිඳ පිලෝතික පිරිවැජියා සමඟ කරන ලද කතාව කීය. එවිට බුදුන් වහන්සේ ජාණුස්සෝණි, මෙ
පමණකින් පිලෝතික කී හත්ථිපදෝපමාව විස්තර විසින් සම්පූර්ණ වන්නේ නැහැ. එය සම්පූර්ණ
වශයෙන් මම විස්තර කරන්නම්. හොඳමයි කියා බමුණා පිළිතුරු දුන් පසු බුදුන් වහන්සේ මෙසේ
එය විස්තර දුන් සේක. බමුණා ඇත් වනයට ගිය නාගවනිකයාට පළමුව දිගින් පළලින් විශාල ඇත්
පා සටහනක් දක්නට ලැබේ නම් දක්ෂ නාගවනිකයා එය මහ ඇතකුගේ යයි නිශ්චය නොකරයි. එබඳු පා
ඇත. මහත් උදරයක් ඇති වාමනිකා (මිටි වූ) නම් ඇතින්නන් සිටින හෙයිනි. හේ ඉන් ඔබ්බට
යනවිට දිග පළල නුගාදි ගතවීම අඩියක් හෝ සත් රියනක් උස් තැන්හි පිට ඉලූ තැන්ද දකියි.
එයත් මහ ඇතාගේ පා සටහනක් යයි නිශ්චය නොකරයි. කවර හෙයින්ද? එබඳු පා තිබෙන
උච්චාකාලාරීක නම් ඇතින්නියන් වර්ගයක් සිටින හෙයිනි. මෙය එබන්දියකගේ පාසටහන් විය
හැකියයි සිතයි.
අනතුරුව හේ තවත් ඉදිරියට යෙයි. එසේ ඉදිරියට නාගවනයෙහි යන ඔහුට දිගින් පළලින් මහත්
නුග ආදී ගස්වල හත් අට රියනක් උස් තැන පිට ඉලූ පොරවකින් කැපුවාක් වැනි දළින් ඇන්න
සළකුණු දකියි. එයත් මහ ඇතකුගේ යයි නිශ්චය නොකරයි. කවර හෙයින් ද උච්චාකණේරුකා (යෂ්ටි
සමාන පාද හා උස් පහත් දළ ඇති) නම් ඇතිනියෝ සිටිති. මෙය ඔවුන්ගේ විය හැකියි සිතයි.
හේ තවත් ඉදිරියට යනවිට දිගින් පළලින් විශාල මහා ඇත්පා සටහනක් ද අසළ ගස්වල උසම
පෙදෙස්වල පිට ඉහල හා දළින් ඇණ සිඳ දැමූ තැන් ද කඩා දැමූ අතු ද දකියි. ඒ අවට බලන
නාගවනිකයා ගසක් මුල හෝ එළිමහනෙහි හැසිරෙන හෝ හුන් හෝ වැදහොත් හෝ මහ ඇතකු දකින්නට
ලැබෙයි. ඒ ඇතා දැක ඒකාන්තයෙන්ම ඒ මේ මහාම ඇතා යයි නිශ්චය කරගනී. මා දුටු සියල
පාසටහන් මොහුගේ යයි නිගමනය කරයි.
ඉතිරි කොටස පොසොන් අව අටවක පෝදා
( ජුනි 27 වනදා ) පත්‍රයේ පළවේ
|
පසෙලාස්වක
අව
අටවක
අමාවක
පුර
අටවක