ලෝකපාලක ධර්ම

කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ පාලි හා බෞද්ධ අධ්‍යයන අංශයේ,
ජ්‍යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය රාජකීය පණ්ඩිත
උඩුහාවර ආනන්ද හිමි

ලෝකය පාලනය කරන කිසියම් අදෘෂ්‍යමාන බලවේගයක් හෝ සර්ව බලධාරී පුද්ගලයෙකු පිළිබඳ විශ්වාසය බුදුසමයෙන් ප්‍රතික්ෂේප වේ. ඒ වෙනුවට ලොව පාලනය කරන සදාචාර ප්‍රතිපත්ති දෙකක් බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් අනුදැන වදාරා තිබේ. එම සදාචාර ප්‍රතිපත්ති ලෝකපාලක ධර්ම ලෙස නම්කර ඇත. එක් අවස්ථාවක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්ෂූන් අමතා මෙසේ දේශනා කළහ.

‘මහණෙනි සුදු ධර්ම (සුක්කා ධම්මා) දෙකක් ලෝකය පාලනය කරයි. ඒ කවරේද ලජ්ජාව (පවට ලජ්ජා වීම) හා බියයි (පවට බිය වීම) මහණෙනි, මෙම සුදු ධර්ම විසින් ලෝකය පාලනය නොවන විට, ලෝකයෙහි මව යැයි කියා හෝ සුළු මව යැයි කියා හෝ නැන්දණියයි කියා හෝ ගුරුවරයාගේ භාර්යාව කියා යැයි හෝ ගරු කටයුත්තන්ගේ භාර්යාවෝ යැයි කියා වෙනසක් නොපෙනේ. ලෝ වැසියා එළුවන්, කුකුළන් හා ඌරන් සේද, සුනඛයන් හා සිවල්ලු මෙන්ද සදාචාර සීමාවන් ඉක්මවත්.

ඉතිවුත්තක පාලියේ දැක්වෙන මෙම බුද්ධ දේශනාවෙන් ඉදිරිපත් කරන කරුණු වර්තමාන සදාචාර පරිහානිය පිළිබඳ අවධානය යොමු කිරීමේ දී විශේෂයෙන් වැදගත් වේ. ලෝක පාලක සුදු ධර්ම වශයෙන් බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කළේ ලජ්ජාව (හිරි) හා බිය (ඔත්තප්ප) යන දෙකයි. මෙම සදාචාර ධර්ම සුදු යනුවෙන් හඳුන්වන්නේ වර්ණය පදනම්කරගෙන නොව සිත හෙවත් මනස පිරිසුදු කරන ධර්ම යන අර්ථයෙන්ය. පවට දක්වන ලජ්ජාව හා බිය මානසික දියුණුවේ ප්‍රතිඵලයකි. එසේම නීරෝගී මනසක් සහිත පුද්ගලයෙක් හඳුනාගැනීමට තිබෙන එක් නිර්ණායකයකි. වැරැදි කිරීමට පෙර තමා ගැන සිතීමෙන් ලජ්ජාවත් ලෝකය ගැන සිතීමෙන් බියත් ඇතිකරගත යුතු වේ. එබැවින් ලජ්ජාව ආත්මය හෙවත් තමා අධිපතිකොට පවතින ධර්මතාවක් වන අතර බිය ලෝකය අධිපතිකොට පවතින්නකි. මේ අනුව පුද්ගලයා මෙන්ම ලෝකය පාලනය කරන සදාචාර ධර්ම දෙකක් ලෙස ලජ්ජාව හි බිය දැක්විය හැකිය. බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කළේ තමා අධිපතිකොටගත් ලජ්ජාවත් ලෝකය අධිපතිකොටගත් බියත් නොමැති වූ විට පුද්ගලයා සදාචාරය ප්‍රතික්ෂේප කොට මව, සුළු මව, නැන්දනිය, ගුරු භාර්යාව හා වැදගත් කාන්තාවන් කෙරෙහි වරදවා පිළිපදින බවයි. මෙසේ වරදවා පිළිපැදීම යනුවෙන් මූලික වශයෙන් අදහස් කරන්නේ අනාචාරයේ හැසිරීමයි. පවට ලජ්ජාව හා බිය නොමැති වූ විට පුද්ගලයා හැසිරෙන්නේ එළුවන්, කුකුළන්, ඌරන්, සුනඛයන් හා සිවලුන් වැනි තිරිසන් සතුන් හැසිරෙන ආකාරයට බව බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කළහ. එදිනෙදා විවිධ මාධ්‍යවලින් අසන්නට හා දකින්නට ලැබෙන පුවත් පිළිබඳ අවධානය යොමුකළ විට බුදුරදුන්ගේ මෙම අදහස තහවුරු වේ. සියලු සදාචාර ධර්ම බිඳ දමමින් කාන්තාවන්ගේ විලිබිය සිඳින විවිධ වයස්වලට අයත් පුද්ගලයන් පිළිබඳ කොතෙකුත් වාර්තා දක්නට ලැබේ. මේ සිදුවීම් කෙරෙහි බලපාන විවිධ හේතු අතර පුද්ගලයා තුළ ලජ්ජා භය දෙක නොමැතිවීම එක් ප්‍රධාන හේතුවක් ලෙස අවිවාදයෙන්ම පිළිගත හැකිය.

අටුවාචාරීන් වහන්සේලාගේ විවරණය අනුව කරුණු හතරක් පදනම් කරගෙන ලජ්ජාව ඇතිකරගත යුතුවේ. එනම්, ජාතිය, වයස, දක්ෂතාව හා උගත්කමයි. මෙහි ජාතිය යනුවෙන් අදහස් වෙන්නේ තමන් අයත් ජන වර්ගයයි. එම ජන වර්ගය සතු ඓතිහාසික වටිනාකම් තේරුම් ගෙන, තම වයස හා පරිණත බව ගැන අවධානය යොමුකොට, තමා සතු විවිධ කුශලතා හා හැකියාවන් සැලකිල්ලට ගෙන, තමන්ගේ අධ්‍යාපන මට්ටම හා උගත්කම පිළිබඳ කල්පනා කොට පව්කිරීමට හා වැරැදි කිරීමට ලජ්ජාව ඇතිකරගතයුතු හෙයින් එය තමා අධිපතිකොට පවතින්නකි. එය පුද්ගල හෘදය සාක්ෂිය මත පදනම් වූවකි. ඔත්තප්ප යනුවෙන් දැක්වෙන පව්කිරීමට ඇති බිය වනාහි ලෝකාධිපති ධර්මයකි. එහිදී බාහිර සමාජය පිළිබඳ සාධකය සැලකිල්ලට යොමුවේ. තම ක්‍රියාව පිළිබඳ සමාජය කුමන ආකල්පයක් දරන්නේද යන්න මෙමඟින් සලකා බැලේ. මේ යටතේ තමන් වෙත සාමාන්‍ය සමාජයෙන් එල්ලවන බලපෑම කෙරෙහි පමණක් නොව, ආධ්‍යාත්මික ඇස දියුණුකරගත් (දිබ්බචක්ඛු) ආධ්‍යාත්මවේදීන්ගේ නිරීක්ෂණයට පවා තම සාවද්‍ය ක්‍රියාව යොමුවිය හැකිබව කල්පනා කළ යුතු යැයි දැක්වීමෙන් පැහැදිලිවන්නේ සමාජමය සාධකය කොතරම් ගැඹුරු අර්ථයකින් බුදුසමය සැලකිල්ලට ගෙන තිබේද යන්නයි. වරදක් කිරීම සම්බන්ධයෙන් සිව් ආකාරයක බියක් පුද්ගලයා තුළ ඇතිකරගත යුතු වේ. ඒ අනුව අත්තානුවාද භය යනුවෙන් තමාම තමන්ගේ සිතට චෝදනා කර ගැනීමයි. නැතහොත් ආත්මාවලෝකනයයි. දෙවැන්න පරානුවාද භයයි. එනම් සමාජයෙන් තමාට ලැබෙන ගැරහුම් නින්දා අපහාස ගැන සැලකීමයි. වරදක් කළහොත් එයට කවර ආකාරයේ හෝ දඬුවමක් විඳීමට සිදුවේ. ඇතැම් විට තර්කය උපයෝගීකරගෙන නීතියෙන් බේරිය හැකි අවස්ථා තිබුණත් හෘදය සාක්ෂියෙන් මෙන්ම කර්ම විපාකයෙන් නිදහස් විය නොහැකිය. එසේ දඬුවමට ඇති භය දණ්ඩභය නම් වේ. බුදුසමයට අනුව පුද්ගලයා කළ පාපයේ අකුශලයේ ඵලවිපාක මේ ජීවිතයෙන්ම කෙළවර නොවේ. මරණින් පසුව දුගතියේ ඉපදීමට එය හේතුවක් විය හැකිය. මරණින් පසුව තමාට විඳීමට සිදුවන සතර අපායාදී දුක් පිළිබඳ සැලකිල්ලට ගෙන වරදින් නිදහස් වීම දුග්ගති භය නම් වේ. මේ ආකාරයට හෘදය සාක්ෂිය, සමාජමය බලපෑම, නීතිය හා කර්මය ගන සැලකිලිමත් වී වරදට හා පාපයට බියක් ඇති කරගැනීම සදාචාරමත් ජීවිතයකට අවශ්‍ය වේ.

හිරි යනුවෙන් හැඳින්වෙන පව් කිරීමට ඇති ලජ්ජාවත් – ඔත්තප්ප යනුවෙන් දැක්වෙන පව් කිරීමට ඇති බියත් යන දෙකම නුවණැති පුද්ගලයා විසින් සැලකිල්ලට ගත යුතු ආකාරය පැහැදිලි කෙරෙන උපමා දෙකක් අටුවාචාරීන්වහන්සේලා විසින් ඉදිරිපත් කර තිබේ. ඒ අනුව යකඩ ගුලි දෙකක් ගැන සැලකූ කල එක් යගුලියක් සිසිල්ය නමුත් එය අසූචියෙන් තැවරී ඇත. අනෙක ගිනි ගෙන දිළිසෙන එකකි. නුවණැති පුද්ගලයා අසූචියෙන් තැවරී තිබෙන හෙයින් සිසිල් යගුලිය ස්පර්ශ නොකරයි. එසේම රත්වී දිළිසෙන යගුලිය ස්පර්ශ කිරීමෙන් වළකින්නේ එයින් තම අත පිළිස්සෙන බැවිනි. මේ ආකාරයට නුවණැති පුද්ගලයා පව් කිරීමට ලජ්ජාවෙන් එය පිළිකුල් කරයි. පව් කිරීමෙන් මෙලොව වශයෙන් ලැබෙන නින්දා අපහාස ගැරහුම් දඬුවම් ආදිය ගැන සැලකිලිමත් වීමෙන් පමණක් නොව මරණින් පසු දුගතියෙහි ඉපදීමෙන් ලැබෙන විවිධ දුක් වේදනාවන්ද සිහිකොට පව් කිරීමට බියක් ඇති කර ගනී.

ගිහි වුවද පැවිදි වුවද වැරැදි පිළිවෙත වැරැදි යැයි බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කළහ. එසේම ගිහි වුවද පැවිදි වුවද නිවැරැදි පිළිවෙත නිවැරැදි බවත් එය උන්වහන්සේගේ පැසසුමට ලක්වන බවත් දේශනා කළහ. එබැවින් ගිහි පැවිදි සෑම අයෙක්ම තමා තුළ වර්ධනය කරගත යුතු කුශල සහගත චෛතසික ධර්ම දෙකක් ලෙස හිරි ඔත්තප්ප දෙක හැඳින්විය හැකිය. මෙම කුශල සහගත චෛතසික ධර්ම පුද්ගල සන්තානයෙන් ඉවත් වූ විට නිර්මාණය වන්නේ ඉහතින් දැක් වූ බුද්ධ වචනය අනුව තිරිසන් ගති ඇති තිරිසනුන් මෙන් බිය නැතිව හැසිරෙන මිනිසුන්ය. එවන් මිනිසුන්ගෙන් යුක්ත සමාජයක සදාචාරය නීතිය යුක්තිය මෙන්ම හැදියාව විනයගරුක බව පවතින්නේ නැත. බුදුරජාණන් වහන්සේගේ අනුශාසනය වූයේ පාපයට ලජ්ජා නොවීම (අහිරික) පවට බිය නොවීම (අනොත්තප්ප) යන කලු ධර්ම සන්තානයෙන් බැහැර කොට ඒ වෙනුවට පාපයට හා අකුශලට ලජ්ජා වීම (හිරි) පවට හා අකුශලයට බිය වීම (ඔත්තප්ප) යන සුදු ධර්ම මනස තුළ වර්ධනය කරගැනීමයි. පුද්ගල සන්තානය තුළ මෙකී උත්තම සිතිවිලි වර්ධනය වූ පමණට සදාචාර සම්පන්න සමාජයක් නිර්මාණය වනු ඇත.