ලෝ දහම හෙළි කළ බුදුදහම
මීරිගම , බෝතලේ කිණිතුලාගල ආරණ්‍යයේ
තල්ගමුවේ සුධීරානන්ද හිමි
මෙම ලිපියේ මුල් කොටස නිකිණි පුරපසළොස්වක
(අගෝස්තු 10) පත්‍රයේ පළවිය.
මේ ක්‍රම දෙකින්ම බුදුවරු ධර්මය දේශනා කරන්නේ ධර්මතාව අවබෝධ කරන්නන්ගේ
ඇති බුද්ධි මට්ටමේ පවතින විවිධත්වය නිසාය. ඇතැමෙක් පළමු ක්‍රමය අසා
ත්‍රිලක්ෂණය අවබෝධ කරති. ඇතැමෙක් දෙවැනි ක්‍රමයෙනි.
අප බලාපොරොත්තු වන්නේ මෙකී තත්ත්වය අවබෝධ කරවීමට බුදුවරු පාවිච්චි කළ
දෙවැනි ක්‍රමය පිළිබඳ සමාලෝචනයක් කිරීමටයි. ඉහත කී ක්‍රමයෙන්
පුටුව,මේසය, මිනිසා , සුනඛයා යනාදී වශයෙන් හැඳින්වීමේදී මාධ්‍යය
සම්මුති සත්‍යය හෙවත් සම්මුති මාධ්‍යයි. මෙකී පුටුව, මේසය ආදි දේ කුඩා
කුඩා අංශුවලට බෙදීමෙන් නැවත බෙදිය නොහැකි තරමේ අංශුන්ට බෙදුවොත් ඒවාට
භෞතික විද්‍යාඥයෝ පරමාණූ ,ඉලෙක්ට්‍රෝන , ප්‍රොටෝන යනාදී ලෙස කලින් කල
විවිධ නම් තබති. අධ්‍යාත්මික විද්‍යාවේ ඉහළටම දියුණූ වූ බුදුවරු එකී
අංශුවලට ‘ශුද්ධාෂ්ටක කලාප’ යැයි පවසති. නමුත් විශේෂයෙන් දත යුත්තේ
විද්‍යාඥයින් හඳුනා ගන්නා ලද අංශුවක පවා ශූද්ධාෂ්ටක රාශියක් ඇති බවය.
මෙන්න මේලෙසින් බුදුවරු රූප කයේ පමණක් නොව සිතෙහි පවා බෙදීමට හැකි ඉහළම
කොටස දක්වා විභජ්ජවාදී ක්‍රමයට අවබෝධ කොට එලෙසින්ම දේශනා ක්‍රමය මුලදීම
කියූ සේ යමක් අපක්ෂපාතීව තේරුම් ගැනීමට උත්සාහ කරන කෙනෙකුට ඉතා
වැදගත්ය.
මේ අනුව නාමරූප, දෙකේම, ලෞකික ලෝකෝත්තර සියල්ලේම අවසාන අංශුව, එනම්
බෙදීම නමැති වෙනස් කිරීම මඟින් ඉන් එහා වෙනස් කළ නොහැකි අංශු පරමාර්ථ
ධර්ම සේ බුදුවරු සොයාගෙන විග්‍රහ කරති. ඒවා සංචිත වශයෙන් හෙවත් සමූහ
වශයෙන් ශීර්ෂ 4 කට ප්‍රභේද ගතවේ. එනම්,
1.චිත්ත (89-121)
2.චෛතසික (52)
3.රූප (28)
4.නිර්වාණ (1)
මෙකී ධර්මතාවයන් සතර පිළිබඳව ඉතිරියක් නැතිවම දේශිත ක්‍රමය ‘අභිධර්මය’
නම්වේ. අභිධර්මය මෑතක් වන තුරුම බොහෝ දෙනෙකුට ඉතා නීරස විෂයයක්ව
පැවතිණි. නමුත් අපිත් තවත් ගිහි පැවිදි උතුමෝත් විද්‍යුත් මාධ්‍ය –
මුද්‍රිත මාධ්‍ය මගින් මේ ධර්ම කොට්ඨාස මතු කළ බැවින්, මතු කරන බැවින්
ඒවායේ ඇති ප්‍රායෝගික භාවයේ ඇති තියුණු බව නිසා මේ දහම් කොටස බොහෝ
දෙනාට ඉතා වැදගත් විය . පි‍්‍රය විය. එම නිසා අභිධර්මය ජනයා අතර අද ඉතා
ප්‍රසාද ජනක ධර්ම කොට්ඨාසය වී ඇත.
චිත්ත යන ධර්මතාවය විස්තර කිරීමට බුදුරජාණන් වහන්සේ වචන රැසක් භාවිත කර
ඇත. එසේ එකම සිත විස්තර කිරීමට වචන 8 ක් පාවිච්චි කර ඇත්තේ සිතෙහි
ක්‍රියාකාරිත්වයේ ඇති සියුම් වෙනස්කම් නිසාය. එමෙන්ම ඒ විවිධත්වයන් මත
හෝ සිත හඳුනා ගැනීමට ඒ ඒ පුද්ගලයාට ඉඩ හසර ලබා දීමටය.
ඒ අනුව සිතට චිත්තං යනුද නමකි. විසිතුරු දේ සිතන නිසා ‘චිත්ත’ නම්වේ.
ලෝකයේ ඇති බොහොමයක් දේ මුලින්ම ගොඩ නැගුනේ සිතෙහි ය. බොහෝ දෙනා දන්නා
වූ පුදුම හතක් වශයෙන් හඳුන්වා දී ඇති දේ. පවා සිතේ ඇති වූ නිර්මාණයෝය.
පසුව භෞතික දේ මගින් ගොඩ නැගුණි. මිනිසා ඇතුළු සියලු තිරිසන්
සත්ත්වයෝද, අපට පියවි ඇසට නොපෙනෙන කුඩා ජීවීන්ද දිව්‍ය ,බ්‍රහ්ම ආදී
සත්ත්වයෝද චිත්ත නිර්මිතය. සිතෙන්ම නිර්මාණය වූවෝය. මේ විසිතුරු භාවය
සළකා සත්ත්වයාට පහළ වන සිත් සමූහයට චිත්ත යන වචනය භාවිත කළේය.
‘මන’ යනුද සිතට නමකි. අරමුණ එනම් ඇස, කන ආදියට ගැටෙන රූප, ශබ්ද, ආදිය
පි‍්‍රය අපි‍්‍රය ආදී වශයෙන් මැනීමක් කරන නිසා ‘මන’ යනුවෙන් සිත
හඳුන්වනු ලබයි. “හදය” යනුද සිතට නමකි. හෘදය වස්තුව ඇසුරු කොටම බොහෝ
සෙයින් සිත. පවතින නිසා මේ නම යෙදේ. ‘පණ්ඩර’ වශයෙන් සිත හඳුන්වන්නේ
ප්‍රකෘති සිත හෙවත් විපාක සිත් සියල්ල ඉතා පිරිසුදු නිසාය. එනම් එකී
සිත්හි ලෝභාදි අකුසල් නොපවතින බැවිණි. තවද ලෝභාදී මෙන්ම අලෝභාදී චෛතසික
සහිතව සිත පවත්නා බැවින් ‘මනස’ වශයෙන් හැඳින්වේ. මේ සියලු හැඳින්වීම්
අතර ‘විඤ්ඤාණ’ යනුවෙන් සිත හඳුන්වා දීමම ඉතා වැදගත්ය. එහි අර්ථය
‘දැනගැනීම යනුයි. ඒද අරමුණු දැන ගන්නා යනුයි. රූපාදී අරමුණු දැන ගන්නේ
විඤ්ඤාණය කීවද, දැන ගැනීමම විඤ්ඤාණය කීවද වෙනසක් නැත. මෙසේ සමස්ත (89)
සිත පිළිබඳව සරළ සංක්ෂිප්ත හඳුන්වා දීමක් කෙරෙන අතර මතුවට සිත් 89 –
121 ක් වන අයුරු පහදා දෙනු ලැබේ.
චෛතසික පරමාර්ථය දෙවැන්නයි. සිතෙහි යෙදෙන නිසා මෙකී 52 ක් වූ ධර්මයන්ටම
පොදු හැඳින්වීම චෛතසික ලෙස යෙදේ. මෙකී 52 වූ ධර්මතා මුලින් කී සිත
කුසල්, අකුසල් විපාක ක්‍රියා වශයෙන් වෙනස් කිරීමට සමත්ය. මෙම ලෝභාදී
මෙන්ම අලෝභාදී චෛතසික ධර්ම වල සිතක යෙදෙන විවිධත්වය මතම එකම සිත 89
ආකාරයක් ගනියි. නිදසුනක් වශයෙන් එකගොඩනැගිල්ලක් ඇතැයි සිතමු. එහි ගිහි
පිරිසක් වාසය කරන කල්හි ගෙදර, නිවස වශයෙන් හඳුන්වයි. එය යම් කලෙක
ශාසනයට පූජා කළහොත් සංඝාවාසය ලෙස හඳුන්වයි. පසු කලෙක ශීල, භාවනා, කරන
සිල් පිරිසකගේ ප්‍රයෝජනයට යෙදුවොත් ධර්මශාලාව කියා ව්‍යවහාර කරයි. මෙකී
ව්‍යවහාර රැසක් එකම ගොඩනැගිල්ලට භාවිත කරනුයේ ගොඩනැගිල්ලේ වෙනසක් වූ
නිසා නොව එයට ඇතුල් වූවන්ගේ වෙනස මතයි. මෙසේම එකම සිත 89 වැදෑරුම් හෝ
121 වැදැරුම් වන්නේ ඒ ඒ සිතට යෙදෙන ලෝභාදී සහ අලෝභාදී චෛතසිකයන්ගේ වෙනස
නිසාය. එසේ වූවත් චෛතසික වලට වඩා බලයක් ඇත්තේ සිතටය.
ඉතිරි කොටස අගෝස්තු 24 වනදා පත්‍රයේ පළවේ
|
